VU Magazine 1991 - pagina 443

G

elukkkig hebben we in Nederland W.F. Hermans, althans zijn boeken. In 1975, het voor de universiteitsroman belangrijke jaar waarin van Lodge 'Changing Places' verscheen en van Bradbury 'The History Man' (tot vreugde van de auteur ook wel per ongeluk aangeduid als 'The History of Man'), in dat jaar verscheen van Hermans 'Onder professoren'. Deze satirische roman speelt aan de Universiteit van Paterswolde, maar daar is natuurlijk Groningen mee be-

(en het latere 'Uit talloos veel miljoenen' dat eveneens te Paterswolde speelt) valt te verklaren. Misschien omdat velen het als een sleutelroman beschouwden en er een bezoek aan een seksclub in voorkomt? "Wat is leuker dan professoren in een seksclub", vraagt Dorleijn zich verveeld af En even later verzucht hij: "Prof Pen in een seksclub, dat is grappig", maar vindt dat natuurlijk helemaal niet grappig. Hij erkent dat ook Hermans beschrijving van de vergadercultuur

Maar dan maakt Dorleijn een draai in zijn betoog. Als je 'Onder professoren' niet als universiteitsroman leest, vallen de tegenstrijdigheden op en valt de roman wel te waarderen: de rijke studenten die in armoedige kleren lopen, zeggen dat ze voor de vrede zijn en daarom doorgaan met de strijd, of de antifascist, die het nazisme een kenmerk van het Duitse ras vindt. De werkelijkheid wordt hier wel degelijk geproblematiseerd, net als in het vroege werk van Hermans, waarin hij zoals bekend uit-

'Zeer grote domheid las men op vele gezichten, onzegbaar leed en onuitwisbare schande op andere, op weer andere een combinatie van deze dingen.'

doeld. Hermans was er lector, tot hij na een conflict naar Parijs vertrok. In 'De universiteit in opspraak' verzorgt de Groningse hoogleraar Nederlands G.J. Dorleijn de bijdrage over Nederland. Dorleijn, die pas lang na het vertrek van Hermans in Groningen aantrad en wetenschappelijk een onberispelijke reputatie heeft, kan geen partijdigheid worden aangewreven. Toch houdt hij niet van 'Onder professoren', al denkt hij van wel. Hij introduceert het boek in zijn beschouwing op een aardige manier. Eerst noemt hij een novelle van Gerrit Krol die in opdracht van de Groningse universiteit werd geschreven, en dan begint hij: "Niet in opdracht van deze insteüing (etc)". Hij vraagt zich af hoe de "merkwaardige waardering" van dit boek VU-MAGAZINE—NOVEMBER 1991

een rol speelt (in werkelijkheid is dit element veel overheersender dan de seksclub), maar beschuldigt Hermans vervolgens toch van het gebruik van cliché's ("soms wat te gemakkelijk") en spelen op het schellinkje. Hermans speelt in op stemmingmakerij tegen de universiteit in een tijd dat zij te kampen heeft met een tanend respect, vindt Dorleijn. "Hier worden geen vooroordelen doorbroken en gewijzigd of op losse schroeven gezet, zoals Hermans met zijn vroegere werken zo onnavolgbaar heeft gedaan, maar hier wordt een bestaande gemeenplaatsige mening bevestigd."

drukking gaf aan een wereldbeeld dat gekenmerkt werd door chaos en scheppen nog van au ging. Of zoiets. Heeft Dorleijn gelijk? Dat blijft eerder een kwestie van smaak dan van wetenschap. Zelf heb ik jarenlang geen Hermans willen lezen omdat de diepzinnige uitleg die mijn leraren op de middelbare school aan zijn werk gaven slechts weerzin wekte, totdat 'Uit talloos veel miljoenen' verscheen en ik me vanwege de mooie titel maar over mijn vooroordeel heenzette. Wel maakt de bijdrage van Dorleijn, samen met de andere, misschien duidelijk waarom het genre van de universiteitsroman in Nederland niet tot zo'n grote bloei is gekomen als in Engeland. Daar stoelt de campus novel op een rijke traditie die speels wordt gevarieerd; hier denken we: de professor in zijn pyjama, daar gaan we niet om lachen. Net als in Duitsland, waar het genre zucht onder de drang van ernst en moraal, wordt satire bij ons slechts gewaardeerd als onder de grappen een diepere bedoeling schuilgaat. Dan nog liever vergaderen. D

T

Annie van den Oever, De universiteit in opspraak, De universiteitsroman in de AngloAmerikaanse en Europese literatuur. De Prom, f 35,-.

ot hier lijkt het erop dat Dorleijn 'Onder professoren' aanvalt. Een zeurpiet maar moedig, denk je als Hermansfan.

37

Prof.dr. GUles J. Dorleijn: 'Prof. Pen in een seksclub, dat is grappig.' Foto Elmer Spaargaren

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen