VU Magazine 1992 - pagina 472

30 v u MAGAZINE DECEMBER 19?2

waarom...", waarop de verklaring volgt voor iets dat werkeHjk niets raadselachtigs heeft. Waarom eindigen zoveel plaatsnamen in Zeeland op kerke? Dat zal wel iets te maken hebben met de kerken in die plaatsen en het is ook in de rest van Nederland niet ongebruikelijk, dacht ik. Nee, zegt Wilkens, kerke verwijst naar Circe. Is Middelburg eenmaal geïdentificeerd als een stad waar het in de oertijd wemelde van de Graalaanhangers? Dan is dat de reden waarom de hoogste kerktoren van Middelburg de Sint Jan wordt genoemd. Immers, volgens een van de schimmige autoriteiten die Wilkens aanhaalt, was Johannes de laatste beschermheer van de Graal. Wilkens kan geen kant uitkijken of hij ziet tekens die hem vertellen dat hij op het goede spoor zit. Heel Zeeland is een woud van verkeersborden die hem naar het hogere wijzen. Wilkens en zijnsgelijken voegen met bakken tegelijk betekenis toe aan de wereld. Niets kunnen ze aan het toeval overlaten. Wie willekeur zo slecht kan verdragen, wordt door het taalkundige axioma dat de vorm van woorden maar een afspraak is als elke andere (het woord stoel zegt niets over het ding) vanzelfsprekend tot verzet geprikkeld. Waarom heet een navel 'navel'? Een taailiefhebber uit de Renaisance gaf het antwoord:

omdat het het na—vel is, dat na de geboorte overblijft van de navelstreng. Lukt het niet woorden op deze manier extra betekenis te ontwringen, dan kun je ze ook in stukjes hakken en die door elkaar gooien. 'A. Hitler' bestaat uit dezelfde letters als 'The Liar'. Dat kan toch geen toeval zijn? 'Wapenindustrie' is een anagram van 'stad weer in puin'. Hier is opzet in het spel! O p lieden als Wilkens oefenen dergelijke etymologieën en anagrammen een even sterke aantrekkingskracht uit als Atlantis en het Monster van Loch Ness. Zeg niet dat dit een regressie is naar een magische manier van denken waarin het woord geHjk is aan het ding en de naam aan de drager ervan, dat die hele zoektocht naar geheime laden en dubbele b o dems niet nodig is en dat er helemaal geen verborgen boodschappen zijn. Het meest succesvolle geheimschrift is tenslotte het geheimschrift dat je niet als zodanig herkent. Hoed Z o u het onvermogen van al deze amateur-Kabbalisten om het toeval in de wereld en in de taal te laten voor wat het is, voortkomen uit weerstand tegen de toeval van hun eigen bestaan? Is het een verzet tegen het besef maar een broodkruimel te zijn op de rok van het univer-

sum? In een wereld vol betekenis is ook het eigen bestaan minder toevallig. Er is ook een ander antwoord mogeHjk op die moeilijk te verdragen willekeur. Het wordt gegeven door Cees Nooteboom, die zich in 'De w e reld een reiziger' opwindt over mensen die 'het raadsel van het waarom en waarheen [...] vervuilen met halfbakken en onbewezen theorieën in plaats van er beleefd hun hoed voor af te nemen, wat tenslotte een hele bijzondere vorm van religie zou zijn. Maar nee, terwijl de reHgies buigend afscheid nemen (en een schitterende erfenis van verhalen, bedenksels en kunst achterlaten), k o men de Steiners, de Besants, de Ouspensky's of hoe ze ook allemaal mogen heten en lijmen de scherven, die tenminste ooit een eenheid gevormd hebben, aaneen tot gedrochtelijke constructies vol heimwee naar duistere tijden, uitsluitend omdat ze het antwoord op hun toevalligheid niet weten. Men kan zijn toevalligheid toch ook koesteren?'

Naar aanleiding van: Iman Wilkens, 'Waar eens Troje lag. Het geheim van Homerus' Ilias en Odyssee onthuld'. Uitgeverij Bigot & Van Rossum. f44,90.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen