VU Magazine 1993 - pagina 424

Koos Neuvel

rende mensen, het bureaucratisch geneuzel, de zachte en harde vormen van oplichterij. Hij is het getreiter beu. Hem is groot onrecht aangedaan. Michael Douglas is onmiskenbaar een slachtoffer. 'Falling down' kan gezien worden als een illustratie van de cultus van het slachtofferschap. De in Amerika woonachtige Australische kunsthistoricus Robert Hughes heeft over die cultus geschreven in zijn boek 'The culture of complaint'. Ooit, merkt hij op, was Amerika in de ban van helden, van Christopher Columbus tot Georges Washington; tegenwoordig is men in de ban van slachtoffers. Het belangrijkste gemeenschappelijke kenmerk van die slachtoffers is dat zij in de kou zijn gezet door de welgestelde, blanke, heteroseksuele man. Humorloos

Iedereen lijkt tegenwoordig slachtoffer. Het eigen leed wordt gekoesterd. Dat zich wentelen in het zelfbeklag dreigt echter te leiden tot een ongevoeligheid voor echte misstanden. Want: hebben we het al niet moeilijk genoeg met onszelf? 26 v u MAGAZINE NOVEMBER 1993

f

neens is het hem teveel. Wanneer D-Fense (gespeeld door Michael Douglas) in een file staat die nooit meer m beweging lijkt te komen, breken de slmzen open. Hij stapt uit zijn auto: een gejaagde blik in de ogen, stekeltjeshaar en een iets te korte broek. Alle agressie gutst eruit. Een Koreaanse winkelier die teveel geld vraagt voor een blikje cola moet het als eerste ontgelden; met

machtige bewegingen van de honkbalknuppel gaat de hele etalage aan diggelen. Daarna neemt hij onder andere wraak voor een zinloze wegopbreking en laat hij met een pistool het plafond van een restaurant naar beneden komen. De bediening is hem iets te bureaucratisch. D-Fense, de hoofdpersoon in de film 'Falling down', koelt zijn woede vooral op minderheden maar hij is

geen racist. Ook een man die hem voor zijn nazi-karretje probeert te spannen krijgt de volle laag. Hij is een goede Amerikaan, van het type dat met in emotie gesmoorde stem I love my country kan zeggen. Normaliter een steunpilaar van de samenleving. Maar de pilaar is gevallen: M i chael Douglas heeft zijn baan en zijn vrouw verloren. Plotseling roept alles ergernis op: de aan je kop zeu-

Een slachtoffer staat al snel in het middelpunt van de aandacht. Bekende televisiepersoonlijkheden onthullen dat zij lang geleden seksueel misbruikt zijn en hoezeer zij daaronder geleden hebben en nog dagelijks de pijn voelen. Minderheidsgroepen wijzen op het onrecht dat hen aangedaan is. Men beroept zich op de eigen gekwetstheid en vraagt het taalgebruik aan de gevoeligheden aan te passen. Alsjeblieft niet discrimineren of stigmatiseren. Aldus is een heel vocabulair aan 'politiek correcte' uitdrukkingen ontstaan. Gehandicapten heten nu 'anderszins capabelen' en kleine mensen 'verticaal getarten'. Robert Hughes vindt dat we met dit taalgebruik terecht zijn gekomen in een 'linguïstisch Lourdes' waarbij alle kwaad en ongeluk weggewassen wordt in de wateren van het eufemisme. Het slachtofferschap is aan een ernstige inflatie onderhevig en heeft nu ook degene bereikt die van alles de schuld krijgt: de blanke, heteroseksuele man. Hughes ontwaart een wildgroei aan therapieën waarin mannen ontdekken hoezeer zij in hun eigen jeugd verminkt zijn geraakt. O o k de man heeft het best wel moeilijk en wil op zijn beurt aandacht voor zijn emoties. Dat is in wezen wat Michael Douglas een h e le film lang uitschreeuwt: ikke ook. D e populariteit van het slachtofferschap oogt raadselachtig en ook R o bert Hughes vindt er niet echt een verklaring voor. Waarom zou het

27 v u MAGAZINE NOVEMBER 1993

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen