VU Magazine 1993 - pagina 482

DE U I T S P R A A K ^'yo'^'^'l- T a k h« nooit y:.nmte ^^ ^^ mate, ^^'^f^-^^enr is « e ^ ^ „ver het i^^^^V^tVk het met hem g ^ e m s van f^^^^fr tonaliteit in de geschted^ feit dat tonai moe j ^^^^^ ^ de twintigste dat hi) l, ^^^ ^^' * ^ ' \ o n gebruiken ronder ,^ ^^^ majeur kon g ^^^ ^^^ "^l.fZUn overvreemdleeK. 1 ynj op = {froodV En toen -^ in ^^, ,,pv^^ ^^^ ^.NDEB^JEU eenkomstige Weu^,, stukken^^^ ^^^t ,,1^ \N V «>:;5>.;,:.

Klankkleur

40 v u ï/lAGAZfNE DECEMBER 1993

Vroeger wist ik het zeker: de 4 is altijd donkergroen, de 2 eigeel, de 5 bruin, de 7 blauw, de 8 warmrood, de 10 wit en de 11 doorzichtig. Elk cijfer had een eigen vaste kleur; dat wist toch een kind! Later bleek dat zo'n gefixeerde associatie - als m dit geval tussen kleuren en cijfers - inderdaad bij veel meer mensen voorkomt, maar dat niet iedereen ook dezelfde kleur voor ogen krijgt bij het horen of zien van een bepaald cijfer. Niet alleen cijfers blijken in staat kleurassociaties op te roepen. Ook klanken doen dat. Het zilverkleurig getinkel van een triangel, de donkerbruine trillingen uit de borstkas van een breedgeschouderde contrabas, en het goudgele geschetter van een trompet; deze tinten die ik als kind met de ogen dicht voor me zag, hebben natuurlijk rechtstreeks te maken met de kleur van de desbetreffende instrumenten. JMaar waarom zag het hees gefluister van een dwarsfluit er dan uit als fluwelig aubergine en niet als zilver? Waarom was het gesnater van een hobo blauw-wit gestreept en het melancholieke gepuf van een fagot purperrood? En wat deed die hardrose sopraansaxofoon eigenlijk in dat gezelschap?

Door D. Prinsen Luisteren naar muziek werd zo het met gesloten ogen kijken naar een tentoonstelling van beweeglijke, meestal abstracte, schilderijen; een eigenaardigheid die de groei naar volwassenheid, inclusief de puberteit, gelukkig overleefde. Het palet wisselde per muzieksoort en componist, waarbij, na herhaald beluisteren, dan meestal één bepaalde tint hardnekkig de boventoon bleef voeren: Tjaikopsky's staalblauwe pianoconcert numero 1 werd gevolgd door een in al zijn werken overwegend bordeauxrode Mozart, Backs goudgele cantates, en voorts door achtereenvolgens het donkergroen van Sibelius' vierde, de herfstkleuren van Brahms derde en het oker van Mahlers negende symfonie, en maar dat was pas veel later - de zilverwitte strijkkwartetten van Sjostakovitsj; een en ander vanzelfsprekend afgewisseld met de oranje muziek van The Beatles en de kastanjebruine blues van de vroege Stones. Niet iedereen kon begrip opbrengen voor deze hoogstpersoonlijke klank/kleurassociaties. Bevreemding

en argwaan waren mijn deel als ik vroeg of die hemelsblauwe muziek soms door Mendelssohn gecomponeerd was. Nooit ontmoette ik nou eens iemand die, net als ik, met eigen ogen zag hoe pimpelpaars het requiem van Verdi eigenlijk is, of hoe Debussy's faun een zomerse achternamiddag geheel zachtgroen kan kleuren. Tot ik onlangs in de krant een interview las met Reinbert de Leeuw, de vaderlandse specialist in eigentijdse muziek, die vertelt over zijn ontmoetingen en samenwerking met de begin vorig jaar overleden, Franse componist Olivier Messiaen. Verkeerde noten klonken Messiaen niet vals in de oren, vertelt De Leeuw; nee, de componist meldde in zo'n geval vriendelijk dat de kleur niet goed was. Het benoemen van accoorden met simpele lettercombinaties was hem te kil en te afstandelijk. Toen De Leeuw hem ooit aansprak over het gebruik van E-majeur in een bepaald muziekstuk, riep Messiaen: "E-majeur? Het is rood!", daarbij wijzend op een overeenkomstige tint in het tapijt. Een componist naar m'n hart, die Messiaen. Spijtig alleen dat hij E-majeur rood noemde. Want E-majeur is gitzwart. Absoluut. Ik heb het zelf gezien.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen