VU Magazine 1994 - pagina 299

krijgt, en met de hand op het hart belooft daar geen misbruik van te maken. Het geloof in de overheid is op dit punt de laatste tijd niet versterkt. De politie houdt inkijkoperaties, waarbij een inbraak wordt gepleegd om te zien of een huiszoekingsbevel zinvol is. O o k geruchten over iUegaal door de politie afgeluisterde telefoongesprekken of gebruik van verboden richtmicrofoons zijn hardnekkig. Tot nu toe hoefden de meeste burgers niet bang te zijn dat ze afgetapt werden. Afluisteren is zo arbeidsintensief dat dit hoe dan ook alleen in bijzondere gevallen mogelijk en effectief kan zijn. De techniek verandert op dit punt echter snel. Het is mogelijk om de inhoud van duizenden telefoongesprekken tegelijk op te slaan voor later gebruik. Een computer kan achteraf de miljoenen uren conversatie analyseren, zonder dat er veel menselijk werk mee gemoeid is. Als er een bankoverval is gepleegd, kunnen automatisch de gesprekken uit de week daarvoor worden geselecteerd, waarin zowel het woord 'bank' als bijvoorbeeld ook de naam van de straat waar het bankfiliaal gevestigd is, voorkomen. Met hetzelfde gemak worden gesprekspartners opgespoord die het hebben over 'Hoogovens' en 'staalprijs'. En wat te denken van een gesprek waarin de woorden 'studenten', 'Prinsjesdag' en 'rookbom' voorkomen? De computer signaleert het desgewenst direct. Dergelijke massale afluistertechnieken worden in Nederland nog niet gebruikt. Maar minder vergaande

analyses zijn al wel mogelijk. Z o wordt van elk telefoongesprek geregistreerd wie gebeld is, hoe laat het gesprek begon en hoe lang het duurde. Deze informatie wordt gebruikt voor de gespecificeerde telefoonrekeningen die vorig jaar zijn ingevoerd. Uit dergelijke gegevens kunnen gemakkelijk sociale netwerken worden samengesteld. Het is interessant om te weten dat iemand die vaak met het partijkantoor van de Centrumdemocraten belt, ook veel contact heeft met enkele directieleden van een bank. En wanneer een drugshandelaar wordt opgepakt, is het voor de politie reuze handig om te weten met wie hij de afgelopen jaren heeft gebeld. Of dit soort analyses daadwerkelijk wordt gemaakt, is niet bekend. Maar de benodigde gegevens zijn in principe wel beschikbaar. Supermarkt Ook de toename van elektronisch betaalverkeer maakt het mogelijk iemands gangen nauwkeurig na te gaan. Supermarkten registreren in sommige gevallen nu al wat één bepaalde klant precies koopt. Ze gebruiken die gegevens volgens eigen zeggen uitsluitend om de winkels beter te bevoorraden, maar een echte garantie is er niet. Als over enige tijd elektronische tolheffing wordt

ingevoerd, wordt het reisgedrag van individuele automobilisten precies vastgelegd. Bij veel van deze ontwikkelingen is de invoering van bescherming m o gelijk. Telefoongesprekken kunnen gecodeerd worden, de elektronische betaling in de supermarkt kan ook anoniem en de tol kan elektronisch worden voldaan zonder dat de route traceerbaar is. Bij al deze beschermingsmaatregelen zijn geheimschriften nodig. En bij elk nieuwe elektronische communicatievorm moet er een scheidslijn worden getrokken tussen het privédomein van burgers en de toegangsmogelijkheden van de overheid. Weinig mensen interesseren zich voor die afweging of begrijpen de ingewikkelde technische discussies. Het gevolg is dat de overheid de maximale ruimte voor zichzelf o p eist, ten koste van de privacy van burgers. Het wetsvoorstel dat geheimschriften moet verbieden is daarvan een voorbeeld. Uiteindelijk zal het plan door de protesten uit het bedrijfsleven worden afgezwakt. Maar één ding is nu al duidelijk: op de digitale snelweg zullen heel andere grondrechten gaan gelden, dan die welke in een vergaderlokaal of handgeschreven brief nu nog heel gewoon zijn.

33 v u MAGAZINE JULI/AUG 1994

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen