VU Magazine 1994 - pagina 253

Koos Neuvel

Ogenschijnlijk hebben fascisme en New Age niets met elkaar gemeen. Ze hekelen echter beide de verscheurdheid van het moderne leven en hunkeren naar een gevoel van eenheid. Ze zijn daarin spruiten van de romantiek. New Age is echter een nogal eigenaardige spruit.

het v/are een nazaat van flower power. lief zijn voor elkaar en werken aan individuele bewustwording. Verbeter de wereld en begm bij jezelf, zoals dat vroeger heette. Een mentaliteitsverandering, weetje wel. Wat bij de aanhangers of consumenten van N e w Age opvalt is niet zozeer een geslepen machtspolitiek maar eerder een vaak onthutsend gebrek aan p o litieke kennis en betrokkenheid. Het ideaal komt hierop neer; Als alle mensen maar genoeg in de diepten van hun eigen ziel gaan kijken en innerlijke harmonie bereiken, zal iedere oorlog en onderdrukking spoorslags verdwijnen. Zulke voorstellen roepen eerder een glimlach op - is zoveel naïviteit niet vertederend? dan gevoelens van angst.

worden nogal wat Oosterse goeroe's als Bhagwan en Sai Baba vereerd, maar het is bekend dat de eerste op zijn beurt weer veel ontleend heeft aan de westerse humanistische psychologie met zijn idealen van zelfontplooiing en zelf\^erwerkelijking. In Oosterse denkwijzen is het ego als het ware een ballon die doorgeprikt moet worden, in N e w Age kan hij daarentegen niet stevig genoeg opgeblazen worden. De subjectieve beleving is zo ongeveer de enige werkelijkheid. Je kunt je eigen werkelijkheid creëren, heet het in allerlei vormen van therapie. Ziektes kun je wegdenken, maatschappelijk succes kun je opbouwen door het maar hard genoeg te willen. Het is allemaal psychisch. Een buitenwereld

gend leven kun je altijd je geluk opnieuw beproeven. Dat extreem subjectieve denken Hgt vermoedelijk ook ten grondslag aan de belangstelling die veel holisten hebben voor het onderzoek naar de kleinste deeltjes m de moderne natuurwetenschap. Boeken van Capra en Zukav waarin geprobeerd werd uit te leggen dat Westerse natuurkunde en Oosterse filosofie eigenlijk hetzelfde te zeggen hebben, werden bestsellers. Er is een interpretatie van

WAN NEW AGE Quantummechanica Niettemin is het zeker legitiem om naar de politieke en intellectuele wortels van N e w Age te zoeken. Want naast het praktisch gebruik van de regressietherapie en de voetzoolmassage, heeft N e w Age wel degelijk enige cultuurkritische pretenties. En die cultuurkritiek klinkt de goede luisteraar tamelijk bekend in de oren. Wie is de stamvader van N e w Age? Ik zou de vergelijking met het fascisme even terzijde willen schuiven en als stamvader voorstellen: het individualistisch liberalisme. De wijsheid van New Age heet uit het Oosten te komen. Maar iets als individuele bewustwording is een typisch Westers verschijnsel. Weliswaar

met al zijn weerstanden en beperkingen, lijkt te schitteren door afwezigheid. Zelfs de religieuze beleving is een zuiver subjectieve zaak. In alle godsdiensten is God 'het andere' en valt ergens - hoe en waar is een bron van aanhoudende zorg - in de buitenwereld te situeren. Zo niet in N e w Age. Daar probeert men de goddelijke kracht in zichzelf te vinden. Niet dat die goddelijke kracht na één keer aanbellen, zichzelf spontaan meldt. Soms is een levenslange moeizame zoektocht noodzakelijk. O m uiteindelijk zelfs tot de conclusie te komen datje Hem niet gevonden hebt. Maar in principe ligt het goddelijke ergens diep m de menselijke ziel verborgen. En in een vol-

de quantummechanica die zegt dat atomaire deeltjes het ene moment een reeks van punten vormen en het andere moment een golf. Alles hangt af van het standpunt en de manier van kijken van de waarnemer. De waarnemer beïnvloedt door zijn manier van kijken hetgeen hij onderzoekt. Holisten, die doorgaans een sterke afkeer hebben van wetenschap omdat die reductionistisch en eenzijdig rationalistisch heet te zijn, zijn dol op de quantummechanica. Uit die hoek van de wetenschap - zo hoor je het ook eens van een ander lijkt de bevestiging van de idee te komen dat er niet zoiets als een 'objectieve' werkelijkheid bestaat. De waarnemer, het menselijk subject, is de spil van het wereldgebeu-

31 v u MAGAZINE JUNI 1994

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen