VU Magazine 1995 - pagina 360

een therapie weer op te roepen? Wordt er niet gewoon lustig op los gefantaseerd? Uit de mond van meervoudige persoonlijkheden zijn vreemde verhalen vernomen over satanscultussen en andere vormen van ritueel misbruik; bizarre praktijken, waarvoor nooit enig hard bewijs is gevonden. Zulke extreme verhalen doen wel een hele zware aanslag op de goedgelovigheid. Bovendien is nogal opvallend dat MPS-en bijna alleen in Amerika voorkomen. Daar hebben de hulpverleners en wetenschappers besloten dat de ziekte bestaat en vervolgens wordt de ene na de andere daarbij passende diagnose gesteld. Het enige andere land ter wereld buiten de Verenigde Staten waar veel gediagnostiseerde meervoudigen rondlopen is Nederland. En dat zou een oorzaak kunnen vinden in het feit dat Amerikaanse en Nederlandse hulpverleners nauwe contacten onderhouden. Op die manier is de ziekte naar ons land geëxporteerd. In diverse andere Europese landen is MPS daarentegen een nauwelijks bekend fenomeen. Zulke gegevens zeggen echter niet alles. Het kan zijn dat overijverige therapeuten zelf een ziekte creëren. Maar het is evenzeer mogelijk dat zij een stoornis op het spoor zijn gekomen waarvoor andere therapeuten en wetenschappers tot nu toe blind gebleken zijn. Wellicht dat zij de dingen juist scherper zien en beter dan hun collega's in staat zijn om een geheel nieuw licht te werpen op het ziektebeeld van bepaalde psychiatrische patiënten. Het is niet uit te sluiten dat er toch meer aan de hand is dan therapeuten die nietsvermoedende patiënten door middel van suggestie een meervoudige persoonlijkheidsstoornis aanpraten. En om MPS als een uit het niets opduikend modeverschijnsel te betitelen, lijkt toch wat overdreven. Uit het verleden zijn soortgelijke verschijnselen bekend. De slaapwandelaar is in zekere zin een voorloper van de meervoudige persoonlijkheid. Tijdens dat slaapwandelen vindt een ontkoppeling van het bewustzijn plaats; iets in jezelf doet dingen waarvan je bewuste ik geen weet heeft. Slaapwandelachtige ervaringen komen ook voor in de verhalen van meervoudige persoonlijkheden, in de trant van: "Ik werd wakker en bleek mij in een bar te bevinden of bovenop een hoge flat en had geen flauw idee hoe ik daar gekomen was."

Er is spralce van een black-out, een hap uit de tijd, een gat in het geheugen. Uit de vorige eeuw zijn ziektegeschiedenissen bekend van mensen, getekend door traumatische ervaringen, die een of twee alter ego's ontwikkelden. Maar dat patiënten niet een of twee maar soms tientallen alters ontwikkelen is volstrekt nieuw. Het aantal alters heeft een explosieve groei ondergaan. ZAPPEN

De filosoof lan Hacking heeft een boek geschreven over MPS. Hij constateert daarin dat sommige meervoudigen heel plotseling en bij voortduring van rol kunnen veranderen; ze flitsen van de ene alter naar de andere. Hacking wijst erop dat de opkomst van MPS samenvalt met de opkomst van de afstandsbediening. Behalve de mogelijkheid om van het ene naar het andere tv-beeld te zappen, kan dat kennelijk ook van de ene persoonlijkheid naar de andere. De beeldexplosie gaat gelijk op met de persoonlijkheidsexplosie. Die verwantschap wordt nog versterkt doordat veel alters de namen krijgen van hoofdrolspelers uit comedies en soaps. Daarmee is niet gezegd dat een meervoudige persoonlijkheid een optelsom is van niet serieus te nemen televisiefantasieën. Wel blijkt eens te meer hoezeer menselijk gedrag berust op nabootsing. Mensen vormen hun persoonlijkheid, of hun alters, door imitatie van ouders, vrienden, filmhelden of televisiesterren. Het eigen karakter wordt gemodelleerd naar het voorbeeld van anderen. Meervoudigheid is op dezelfde manier een gedragsmogelijkheid geworden. Niemand wordt vanuit het niets een meervoudige persoonlijkheid. En er zijn al verhalen bekend van mensen die verschillende persoonlijkheden bezitten: de krant heeft erover geschreven, films zijn in de bioscoop vertoond (in het bijzonder de film 'Sybil' met in de hoofdrol Sally Field], en tal van televisieprogramma's zijn al aan het onderwerp gewijd. In de boekhandel zijn stapels boeken te vinden met de levensverhalen van meervoudigen, geen autobiografieën maar multihiografieën. Zo schrijft de Nederlandse Liz Bijnsdozp over 'De 147 personen die ik ben' en zijn in een ander boek de 92 levensverhalen van evenzovele alters bijeengebracht. Al die aandacht kan aanstekelijk werken. MPS is een

WETENSCHAP,

CULTUUR

et) SAMENLEVING 66

- fULilAUGUSTUS

ziekte die cultureel gezien dus 'in de lucht hangt'. Maar is de meervoudige persoonlijkheid daarom een 'onecht' mens? Dat valt moeilijk te zeggen. Ieder mens is opgebouwd uit onechtheden. We bootsen al dan niet bewust manier en maniertjes van onze naasten na. Toch ervaart iedereen zijn eigen persoonlijkheid als het meest authentieke dat hij bezit. Met meervoudigheid is het niet anders gesteld. ledere tijd en cultuur kent verschillende manieren om geestelijke nood en ongeluk tot uitdrukking te brengen. Een ziekte kan tijdgebonden en cultureel bepaald zijn - en daardoor iets van een modegril hebben - maar is daardoor nog niet minder een ziekte. In deze tijd gaan lijden en ongeluk gehuld in het gewaad van de meervoudigheid. BAGATELLISEREN

MPS is een afwijking die ontegenzeggelijk past in het huidige tijdsgewricht. Om het cynisch te zeggen: het is een mediagenieke ziekte. Een riieervoudige persoonlijkheid biedt spektakel, en dat is heel wat anders dan een depressieve patiënt die stil in een hoekje zit weg te kwijnen. Het razende rollenspel van de meervoudige persoonlijkheid houdt ook de aandacht vast van de meest ongedurige kijker die voortdurend op zoek naar is naar iets anders en iets nieuws. Het is voor een patiënt een zeer succesvolle manier om zich van de interesse van het publiek te verzekeren. Maar om het minder cynisch te zeggen: dat zij die aandacht krijgen is vaak volledig terecht. Meervoudigen voelen zich diep ongelukkig, hebben soms vreselijke dingen meegemaaict, maar niemand die belangstelling had voor hun verhaal. Wie zou hen die aandacht nu nog misgunnen? En toch, zo zegt lan Hacking die in zijn boek het verschijnsel van de meervoudige persoonlijkheid allerminst wenst te bagatelliseren, zijn er de nodige kanttekeningen bij te plaatsen. De stoornis past in wat de schrijver Robert Hughes de 'slachtoffercultuur' noemt; een cultuur waarin mensen tegen elkaar opbieden rond de vraag wie het meest heeft geleden. Wie is het zieligst? Het zwaarste slachtoffer is verzekerd van de meeste aandacht en het meest intense medeleven. Een mens kan zich wentelen in zijn slachtofferschap en het daardoor 199$

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen