VU Magazine 1995 - pagina 43

mels en andere organismen die slechts m e t behulp van een microscoop waarneembaar zijn, bij het grote publiek steeds in een kwaad daglicht gestaan. Geen wonder, want h u n allereerste gesteld worden, zijn auteur hoedanigheid die aan het en uitgever wonderwel licht k w a m was die van ziekgeslaagd. teverwekker. Al ver voor Van Sinds Anthonie van LeeuLeeuwenhoek een microwenhoek aan het eind van de scoop construeerde en zijn zeventiende eeuw voor het ontdekking deed, leefde het eerst het bestaan van microvermoeden dat onzichtbare organismen - door h e m als ' k i e m e n ' wel eens verant"kleijne diertgens" aangewoordelijk zouden k u n n e n duid - op het spoor kwam, zijn voor de overdracht van hebben de bacteriën, schimgevreesde besmettelijke ziekten als syfilis, tubercolose en malaria. En jawel: het eureka van Van Leeuwenhoek bevestigde de juistheid van dat vermoeden en versterkte die kwade reuk van het micro-organische. Nog steeds trouwens bepalen meldingen in het nieuws, over choEen beweeglijke bacteriecel bacteiiecel van de soort lera, aids en de Listeria monocytogenes.

Kleijne dieptgens diertgens "Microben kunnen alles en doen alles, want microben zijn slimmer, verstandiger en energieker dan bijvoorbeeld microbiologen, chemici en biotechnologen." Vrij vertaald vormt deze uitspraak van D. Perlman het m o t t o van 'Microbiologie, van microscopic tot biotechnologie', dat als deel 37 verschijnt in de 'Wetenschappelijke Bibliotheek', de informatieve, fraai vormgegeven en rijk geïllustreerde serie populair-wetenschappelijke boeken van Natuur e) Techniek. Het is geen leerboek, zo stelt de auteur, de Utrechtse hoogleraar moleculaire celbiologie W.P.M. Hoekstra, m e t enige nadruk, maar een toegankelijk werk voor de geïnteresseerde leek, bedoeld om diens nieuwsgierigheid te prikkelen. In dat streven, zo kan zonder overdrijving

Murray Gell-Mann, 'De quark en de jager: avonturen in eenvoud en complexiteit. Contact, f 59,50. De schrijver is theoretisch natuurkundige en ontdekker van de quark, een ontdekking waarvoor hij de Nobelprijs gekregen heeft. Hij betoogt dat wetenschappelijk onderzoek naar een nieuwe visie op het universum in dienst moet staan van de kwaliteit van ons bestaan. Een quark zit vrijwel onaantastbaar opgesloten in de atoomkern, maar het ecosysteem als geheel verkeert in groot gevaar.

Jack Cohen, Ian Stewart. 'Chaos geordend: de ontdekking van eenvoud in complexiteit. Contact, f 69,90. De auteurs betogen dat niet het bestaan van complexiteit in de n a t u u r verklaard moet worden, maar juist van eenvoud. Waarom bestaan er eenvoudige structuren? Tijd

Optieplank

voor een radicaal andere beschrijving van de wereld.

essays van de literatuurcriticus van Vrij Nederland die de polemiek niet schuwt en na schedellichting in zijn eigen herseninhoud het antwoord denkt te vinden op de vraag waarom polemiek en literaire kritiek zo nauw verwant zijn.

Lawrence M. Krauss. 'Het geheim van de natuurkunde.' Contact, f 25,-. Quarks en supergeleiders, anti-materie, de omkering van oorzaak en gevolg en de theoretische mogelijkheid van reizen in de tijd zijn zaken waar natuurkundigen zich tegenwoordig m e e bezig houden. Krauss probeert duidelijk te m a k e n wat de fascinatie van deze onderzoekers is en waarin h u n denken verschilt van dat in veel andere wetenschappen.

Wim Haan en Anton van Harskamp (red.), 'Haat & religie'. Kok, f 34,50. Nog meer conflictstof, maar dan in verband gebracht m e t het verschijnsel religie. Terwijl alle godsdiensten de m o n d vol hebben over vrede, liefde en verzoening, tonen zij naar buiten toe niet zelden een onverdraagzaam en haatdragend gezicht. Is haat een onlosmakelijk bestanddeeel van religie, of moet de verklaring voor deze paradox

Carel Peeters, 'Conflictstof'. De Harmonie, f 32,50. Gebundelde kritieken en

WETENSCHAP,

', CULTUUR

&>

SAMENLEVING - IANUARI/FEBRUARI

41

199s

recente longpestepidemie in India, het vooral negatieve imago van bacteriën en andere micro-organismen. Hoe eenzijdig dat afwijzende oordeel over de allerkleinste levensvormen op aarde is, laat Hoekstra in zijn boek op onderhoudende wijze zien. Toegegeven: het historisch overzicht van de mijlpalen in de microbiologie staat in eerste instantie vooral in het teken van de bestrijding van (de effecten van) micro-organismen. En uiteraard passeren daarbij n a m e n de revue als die van Louis Pasteur (grondlegger van de toegepaste microbiologie, die afrekende m e t de gedachte als zouden micro-organismen spontaan uit dood materiaal ontstaan), Robert Koch (ontdekker van onder meer de microbiële verwekker van miltvuur en tuberculose), Paul Ehrlich (de m a n die de chemotherapie introduceerde) en natuurlijk ook die van Alexander Fleming (beschrijver van de antibacteriële effecten van penicilline).

elders, bijvoorbeeld in het algemeen menselijke vlak, gezocht? Een vraagstuk dat in deze bundel vanuit onder meer een filosofische, theologische, sociologische en psychologische invalshoek wordt belicht.

L. Laeyendecker, 'Bedreigde cultuur: Over moderniteit, wetenschap en religie'. Kok, f 37,50. De auteur, emeritus-hoogeleraar sociologie en oud-directeur van het Multidisciplinair C e n t r u m voor Kerk en Samenleving, vraagt zich af of religie, nog een uitweg kan bieden, voor de problemen waarmee de westerse cultuur en samenleving zich geconfronteerd zien. Na een grondige wetenschappelijke analyse van de situatie volgt een degelijk beargumenteerd pleidooi voor een herijking van onze bedereigde cultuur.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen