VU Magazine 1996 - pagina 537

Koopveengronden

Hollandser kan haast niet: dit uiterst monotone, in cultuur gebrachte landschap vinden we in de Zaanstreek. Het is de Polder Westzaan, met de bebouwing van het dorp Westzaan - inclusief watertoren - op de achtergrond. Het water dat we hier in het midden van de foto zien is de Reef, een voormalig veenriviertje. De monniken van de Egmondse abdij zijn in de Middeleeuwen begonnen met de ontginning van dit gebied. Er is heel wat veen afgegraven, en daarvan zijn de sporen duidelijk zichtbaar. Dwars op de Reef zijn talrijke kaarsrechte vaarten en kanalen gegraven. Het gebied is zo nat dat je het eigenlijk alleen per schuit kunt bereiken. Door de hoge grondwaterstand is de bodem enorm drassig. De draagkracht ervan is heel germg; voor iets anders dan weiland is deze grond eigenlijk niet bruikbaar. In de bodemkunde noemen we dit koopveengronden; het veen is hier meer dan 120 centimeter dik en er ligt een dun kleilaagje bovenop. De grondwaterstand wordt hier niet verlaagd, omdat dan de aangrenzende polders, waar landbouw wordt bedreven, minder water krijgen. Bovendien zou het veen toch inklinken als het droog komt te liggen, waardoor de bodem verder zakt. Dat haalt dus niets uit. Dergelijke uitgeveende vaarten zullen zich heel geleidelijk verbreden tot een soort meertjes. Er wordt weinig gedaan om afslag van de oevers te voorkomen, hoewel op de voorgrond wel een verhoging van de oever te zien is. Bij tijd en wijle worden de vaarten uitgebaggerd om ze bevaarbaar te houden. De modder wordt dan op de oevers gelegd.

eeuwen komt het IJ-water uit oostelijke richting, eerst uit het Flevomeer, ook wel Almere genoemd, later uit de Zuiderzee. Tegenwoordig wordt dit gebied via sluizen afgewaterd naar de IJpolders. Een aantal zijsloten van de Reef wordt gebruikt voor drainage, om te voorkomen dat de weilanden hier het hele jaar onder water staan. Er moet nog wel enige activiteit kunnen plaatsvinden,- zo wordt op de voorgrond riet gesneden. Dat het een puur kunstmatig landschap is, moge duidelijk zijn. In een natuurlijke situatie zou hier moerasbos staan.

Eduard Koster is hoogleraar geomorfologie aan de Universiteit U t r e c h t . Interview: Mark Traa

Correctie Per abuis is de foto in de vorige aflevering van Neerlands Landschap ( W C S nr. I I ) in spiegelbeeld afgedrukt. Onze excuses voor de onduidelijkheid die dit teweeg kan hebben gebracht bij de i n t e r p r e t a t i e van de begeleidende tekst.

In de ondergrond van dit laagveengebied zit oude zeeklei. Vroeger waterde dit deel van het Noord-Hollandse veen af op een getijdengeul die enkele duizenden jaren geleden bij Castricum door de strandwallen en duinen is gebroken. Omdat de monding van die geul langzamerhand verzandde, is dit zogeheten Oer-IJ inmiddels voor het grootste deel opgevuld geraakt. Sinds de Middel-

20

WCS DECEMBER

WCS DECEMBER

1996

Ém

1996

21

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen