VU Magazine 1996 - pagina 233

kan een niet van gevaren ontbloot spel spelen. Soms is het zinvol een patiënt met behulp van fantasie naar de realiteit terug te leiden. Maar door die therapie komen patiënten, die daar toch al heel gevoelig voor zijn, mogelijk helemaal in een fantasiewereld terecht. Waarheid en leugen k u n n e n in zo'n wereld op een onontwarbare manier door elkaar heenlopen. Het u i t elkaar halen van fantasie en werkelijkheid is niet alleen van belang voor de patiënt maar mogelijk ook voor zijn omgeving. Er is in Amerika en in iets mindere mate ook in Nederland een verhit debat gaande over 'valse herinneringen'. Ouders beweren ten onrechte door hun kinderen van seksueel misbruik te zijn beschuldigd, die herinneringen zouden hen maar aangepraat zijn in therapie, meestal een hypnotherapie. De daarbij naar boven gehaalde 'waarheid' heeft dan niet alleen een therapeutische, maar ook een juridische betekenis. En daarbij is niet alleen subjectieve waarheid maar ook veroordeling en straf in het geding. trance kan glijden. De mensen die in therapie gaan behoren vaak tot die groep. Ze hebben mogelijk iets ernstigs meegemaakt en drukken dat weg, maar misschien ook fantaseren ze een of ander trauma om hun gevoel van onbehagen te verklaren. In ieder geval zijn ze al gewend hun bewustzijn in verschillende gedeeltes te splitsen en met veel verbeeldingskracht uiteenlopende rollen te spelen. En dat is ook precies wat onder hypnose gebeurt: splitsing van het bewustzijn; eventjes een ander persoon worden. Natuurlijk gaan mensen niet zonder reden in therapie, of liegen ze er onder hypnose maar wat op los. Soms kunnen achter bizarre hypnose-verhalen meer alledaagse, maar daarom niet minder ernstige gebeurtenissen schuilgaan. Een vrouw kan zich bijvoorbeeld onder hypnose herinneren hoe zij het slachtoffer is geweest van een groepsverkrachting door een jongensbendc; zulke verhalen vormen vaak een 'dekherinnering', ze camoufleren een of andere vorm van mishandeling door een geliefd familielid. Wie als therapeut niet alleen alle hypnose-herinneringen van mensen met een licht ontvlambare fantasie voor zoete koek aanneemt, maar ook in therapeutische technieken nadrukkelijk gebruik gaat maken van fantasieën,

Trance Hypnose is niet per se een verwerpelijke therapeutische techniek. Zeker met. Ook met daar waar de therapeutische techniek juridische gevolgen kan hebben. Uit experimenteel wetenschappelijk onderzoek is naar voren gekomen dat hypnose inderdaad meer herinneringen naar boven doet komen. Maar méér herinneringen wil nog niet automatisch zeggen, betere, juistere herinneringen. Zowel het aantal ware, als het aantal onware herinneringen neemt toe. Meer kaf en meer koren, en de daarbij behorende moeilijkheid die van elkaar te scheiden. Hypnose doet nog iets: het maakt mensen stelliger over de juistheid van hun herinneringen. Elke twijfel die voordien nog bestond verdwijnt. Ze weten het zeker. Maar de gehypnotiseerde is dus ook zeer stellig over apert, aantoonbaar onjuiste, herinneringen. Vandaar dat voorzichtigheid zozeer is vereist. Soms evenwel is er niet eens een therapeut voor nodig om onder hypnose te geraken en vervolgens heel stellig te worden. Dat blijkt uit de zaak Paul Ingiam die recentelijk in de Verenigde Staten speelde. Ingram werd door zijn volwassen dochters beschuldigd van seksueel misbruik. Met die beschuldigingen kwamen zij op de proppen na in therapie geweest te zijn. Ingram kon

WkTkhisr.HAi',

CULTUUR

&>

SAMBNLEVINC,

-

MEJ

1996

zich er helemaal niets van herinneren, maar misschien hadden zij gelijk. Hij kon zich niet voorstellen dat zijn dochters logen. Het moest wel waar zijn. En na indringende vragen van de politie om details, kwam hij inderdaad met nauwkeurige beschrijvingen. De psycholoog Richard Ofshe had twijfels. Hij vermoedde dat Ingram tot die groep m e n s e n behoorde die heel gemakkelijk van een normaal bewustzijn in een trance schieten en in staat zijn tot zelfhypnose. Hij besloot tot een experiment. Hij ging naar Ingram toe en vertelde dat die ook zijn eigen kinderen onderling t o t seks m e t elkaar had aangezet. Dat was onwaar en Ingram ontkende ook stellig; hij kon, zei hij wederom, zich er in ieder geval niets van herinneren. Maar toen Ofshe hem opdroeg met een precies verslag van de gebeurtenissen te komen, kwam hij inderdaad de volgende dag met een redelijk uitvoerige beschrijving van 'de feiten'. Toen Ofshe hem wilde meedelen dat het allemaal niet waar was en dat Ingram het verhaal verzonnen had, kregen ze ruzie. Hoe durfde de psycholoog zijn verhaal in twijfel te trekken! Hij, Paul Ingram, had het zich toch precies zo herinnerd als het was. Echt waar!

Literatuur: Robert Darnton, 'Mesmerisme en het einde van de Verlichting in Frankrijk', Bert Bakker, 19S8; Elizabeth Loitus, Katherine Ketcham, 'Graven in het geheugen: de mythe van de verdrongen herinnering'. Veen, 1995; Kevin M. McConkey, Peter W. Sheehan, 'Hypnosis, memory and behavior in criminal investigation', The guilford press, 1995; Onno van der Hart (red.), 'Trauma, dissociatie en hypnose', Swets & Zeitlinger, 1995.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen