VU Magazine 1997 - pagina 33

werd gehouden. Onder de titel 'Erkende onzin' discussieerden ruim honderdvijftig sceptici over de vraag in welke mate pseudokennis zich aan het nestelen is in officiële instellingen. De hoogleraar rechtspsychologie dr H.J.F. Ciorabag was er natuurlijk vanwege het geruchtmakende boek 'Verborgen herinneringen', waarvan hij medeauteur is. In Amersfoort verklaarde hij tot het boek geïnspireerd te zijn door twee reportages in Nova, in 1993, over vermeend ritueel satanisch misbruik. Wie hoort daar nu nog wat over? Crombag gaf nog maar eens af op de hypnotherapie, die volgens hem in de Verenigde Staten "talloze mensen" onschuldig in de gevangenis heeft doen belanden, omdat ze valselijk werden beschuldigd door getuigen die zich onder hypnose iets meenden te herinneren. Vroeg of laat zal dat in Nederland ook gebeuren, voorspelde Crombag, als hypnose hier net zo'n officiële status in de rechtszaal krijgt als in de vs. Verontrustend is ook de opmars van het paranormale in het bedrijfsleven. De voorbeelden zijn ronduit weerzinwekkend, vinden de sceptici. Zo helpen twee paragnosten in New fersey bij de personeelsselectie van bedrijven. De sollicitanten ontmoeten ze niet persoonlijk, ze zien zelfs geen foto's; het opsturen van hun naam, leeftijd, geslacht, woonplaats en toekomstige functie volstaat. De paragnosten sturen een 'rapport' terug met hun bevindingen, naar ze zelf zeggen opgedaan tijdens een uitgebreide biainstonnsessie. In het zakenblad VB Magazine zei een manager van een PTT-rayon die een astrologe inhuurde voor een bijeenkomst van vestigingsmanagers: "We zagen astrologie als middel om het gesprek op gang te krijgen. Het creëert toch een sfeer van openheid. De één roept: ze heeft het volstrekt mis, een ander ziet er waarde in. We hadden ook een muziekgroep in kunnen huren, maar dit gaf onderling een band. Of je nu gelooft in astrologie of niet". Tovenarijtjes Maar zolang het dus rendeert, dan mag het, is de houding van verschillende bedrijven ten aanzien van het paranormale. Emile Ratelband vraagt en krijgt naar eigen zeggen vijftig m.ille voor een sessie 'Neurolinguïstisch Programmeren', en kennelijk is de opbrengst voor de firma's die hem uitnodigen nog groter. Het inhuren van een 'zwever' is dus eigenlijk een zeer rationele beslissing, ironiseerde godsdienstjournalist Koert van der Velde in Amersfoort. Wat hem betreft mag bijvoorbeeld spiritualiteit best een plaatsje krijgen in het bedrijfsleven, mits het als zodanig herkenbaar is en het aan niemand wordt opgedrongen. "Een rationele en pragmatische bedrijfsvoering gebiedt het in huis halen van religieuze trainingen, als de productiviteit daarmee gebaat is", aldus Van der Velde. Zolang er inaar geen pseudowetenschapper over de schutting van de ratio komt zweven, kunnen wetenschappers gerust in hun hok te blijven.

Skepsis-voorzitter De Jager zegt zijn rationele gedachten niet eens te willen loslaten op religie. Het gaat hem vooral onr de paranormale verschijnselen die in eerste instantie met gezond verstand en eventueel wat laboratoriumproeven zijn te weerleggen. Het is hem wel duidelijk dat veel mensen die de kerk de rug hebben toegekeerd, zingeving proberen te vinden bij moderne spirituele bewegingen zoals New Age. Onder de aanhangers van dergelijke 'nieuwe religies' bevinden zich, zo blijkt uit onderzoek, verhoudingsgewijs veel mensen die ook in 'harde' paranormale zaken als Ufo's, astrologie en buitenzintuiglijke waarnemingen geloven. "Daarnaast", zegt De Jager, "willen mensen gewoon graag in een sprookje blijven geloven. Dingen die fantastisch zijn en waarvan je in je hart weet dat ze onmogelijk waar kunnen zijn, spreken toch aan. Dat is altijd al zo geweest. "Wetenschap staat niet langer op een voetstuk. Dat is op zich prima, maar de keerzijde is dat gezonde wetenschap op gelijke voet wordt gesteld met allerlei tovenarijtjes. In lezingen leg ik vaak uit hoe de wetenschappelijke methode werkt. Ik laat zien dat wetenschap bedrijven in feite niets anders is dan je gezond verstand gebruiken en rationeel redeneren. Komt er dan iemand die beweert psychokinetisch begaafd te zijn en dus bijvoorbeeld een potlood met 'gedachtenkracht' te kunnen bewegen, dan zeg ik dat hij wel even moet uitleggen wat er mis is geweest aan drie eeuwen wetenschappelijk onderzoek waaruit gebleken is dat dit verschijnsel onmogelijk is." In het zaaltje in Amersfoort heerste volgens de Utrechtse hoogleraar pedagogiek dr f.D. Imelnian een "vrolijke agressie". Net als in de Verenigde Staten hebben de sceptici in ons land moeite met het bestrijden van de toenemende golf paranormale zaken in de media. Er is nauwelijks een beginnen aan. "De commerciële zenders ontdekken dat met het paranormale valt te scoren", zegt Skepsis-voorzitter De Jager. "Dat is in de VS allang bewezen. En dus zien we steeds meer van dat soort programma's, deels ingekocht in Amerika." En in Amerika, daar hebben de sceptici de fase van de verontwaardiging allang achter zich gelaten: ze zijn nu ronduit kwaad. In Buffalo sprak Ufo-kenner Philip Klass over zijn recente ervaringen met enkele televisiestations. In september 1994 zond NBc een documentaire uit over het zogeheten 'Roswell-incident', dat zich in 1947 in New Mexico zou hebben afgespeeld. Er zou destijds een Ufo zijn neergestort, die met de omgekomen inzittenden door militairen zou zijn overgebracht naar een supergeheime luchtmachtbasis in Nevada. De buitenaardse wezens zouden zijn geopereerd door artsen, hetgeen op video was vastgelegd. Dat filmpje, inmiddels als een vervalsing ontmaskerd, is ook op de Nederlandse televisie te zien geweest. Klass beschikte over officiële documenten die aantoonden dat de Ufo-'Crash onzin van de bovenste plank was. Hij over-

wcs

JANUARI/FEBRUARI

1997

33

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen