VU Magazine 1997 - pagina 312

dat mevrouw Lampl onder invloed van Freud stukken heeft geschreven over de vrouwelijke seksualiteit, die absoluut onhoudbaar zijn. In de psychoanalyse waren veel vrouwen actief en Freud moedigde dat ook aan, in die zin was hij vrouwvriendelijk. Anderzijds komt zijn theorie, overdreven geformuleerd, er op neer: een meisje is een mislukte jongen. Enkele vrouwen hebben het aangedurfd om daarin met hem van mening te verschillen. Mevrouw Lampl niet. Zij was recht in de leer." Is de aanwezigheid van iemand als mevrouw Lampl de oorzaak dat de psychoanalyse in Nederland later van haar stichter is losgekomen dan in andere landenl "Dat is waar. Dat komt omdat zij zo oud is geworden, ze overleed in 1987, toen was ze 91 jaar oud." Raar dat volwassen mensen zich zo laten ringeloren door een oude vrouw. "Ik weet ook niet hoe dat komt, maar het is wel zo geweest. Het heeft, vermoed ik, te maken met het gevoel van loyaliteit, een loyaliteit die kinderen ook jegens hun ouders hebben. Het zijn eenvoudige basisgegevens, maar ik denk dat het daar op valt terug te voeren." Hoe zit het met uw eigen aanhankelijkheid aan Freudl "Ik heb zeker bewondering en respect voor de man. Dat heeft ongetwijfeld iets met mijn eigen vader te maken, vast wel. Ik heb me veel met Freud bezig gehouden, hoewel de laatste tijd wat minder. Er zijn ook Preud-onderzoekers die hun werkzame leven besteden aan een man die men niet hoogt acht. Ik zou dat niet kunnen. Ik vind het zinniger om mij met iemand bezig te houden voor wie ik respect heb.

"Aan de buitenkant leefde Freud een heel gewoon onopvallend leven, en in die stilte was hij toch revolutionair."

"Het meest waardevol vind ik aan Freud dat hij een setting heeft gecreëerd waarin waarheid en waarachtigheid tot hun recht konden komen. Ik bewonder verder de manier waarop de man leefde, zijn werklust; hij werkte de hele dag en 's avonds en 's nachts schreef hij. Hij hield drie maanden in het jaar vakantie, dan maakte hij reizen en schreef hij. "Bovendien was Freud een gezinsman, wat mij aanspreekt. Aan de buitenkant leefde hij een heel gewoon onopvallend leven, en in die stilte was hij toch revolutionair. Ik denk dat het gezin hem de veiligheid bood die hem de ondergrond verschafte waarop hij zijn revolutionaire gedachten kon ontwikkelen. Freud had zes kinderen, drie meisjes en drie jongens. De meisjes waren genoemd naar joodse vrouwen in zijn omgeving, en de jongens waren genoemd naar grote niet-

16

wcs

SEPTEMBER/OKTOBER

1997

joodse geleerden die hij bewonderde. Dat is een perfecte samenvatting van zijn wereldbeeld: aan de ene kant de veiligheid en de traditie, aan de andere kant de ambitie en de vernieuwing. Je ziet het ook als je zijn huis binnenkomt. Wanneer je de trap oploopt is daar rechts het appartement met zijn praktijk, en links het woonhuis. Het een was noodzakelijk voor het ander. Ik denk dat hij alleen op die manier een balans kon vinden." Heeft Freud ook niet vaak de plank misgeslagenl "Heel vaak. In bijvoorbeeld, wat ik al noemde, zijn kijk op de positie van de vrouw, was hij een kind van zijn tijd. Die opvatting is volkomen ouderwets. In veel opzichten was hij een negentiende-eeuw er." De psychoanalyse heeft een bloeitijd meegemaakt, nu in een neergang.

maar zit

"Dat is waar. Persoonlijk doet mij dat niets, mijn kijk op de waarde van de psychoanalyse wordt daar echt niet door beïnvloed. Maar het is waar dat in het geheel van de geestelijke gezondheidszorg de psychoanalyse maar een zeer bescheiden plaats inneemt. Slecht zeer weinig mensen doen nog een klassieke psychoanalyse. En dat is niet zo verwonderlijk; andere vormen van therapie, bijvoorbeeld de biologische psychiatrie, zijn in veel gevallen minstens zo effectief. Toch blijft de belangstelling groot. De psychoanalyse is zowel op haar retour als springlevend. Zodra je er voor een Studium Generale een lezing over houdt, stromen de mensen toe. Bovendien zijn de sporen ervan terug te vinden in onder andere de literatuurwetenschap, theologie en filosofie. In de hele cultuur speelt de psychoanalyse een rol. In die zin is het revolutionaire aspect ervan geabsorbeerd en heeft zij mogelijk ook daardoor een deel van haar kracht verloren." Betekent het feit dat mensen zich boos maken op Freud ook niet dat hij nog altijd interessant genoeg is om met hem in debat tegaanl "Freud slaagt er nog altijd in om mensen te boeien en te ergeren. Ook toen hij leefde had hij een bijzondere uitstraling. Helene Deutsch, een bekende analytica, een van de eersten die over de psychologie van de vrouw geschreven heeft, ging rond 1934 naar Amerika. Gezien de politieke situatie in Europa was dat heel verstandig. Maar daarna heeft ze toch weinig originele bijdragen meer geleverd, alsof de nabijheid van Freud zo inspirerend was, dat ze haar beste gedachten alleen in zijn omgeving kon ontwikkelen. Zo heeft hij een heleboel mensen geïnspireerd. "Nog altijd voelen mensen zich genoodzaakt een mening te hebben over Freud, ook al is het dan vaak een kritische mening. Ik neem altijd met veel belangstelling kennis van die kritiek 8en vaak ben ik het er ook wel mee eens, maar al die kritiek betreft in mijn ogen bijzaken en heeft voor mij nooit de kern van de psychoanalyse aangetast. Die kern staat recht overeind. Die kern is de ontdekking en de werking van het onbewuste, met het bestaan van verschijnselen als weerstand en overdracht."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen