VU Magazine 1998 - pagina 426

Volgens Robinson is de evolutie van de deur als toegangspoort tot ons huis van beslissende betekenis geweest voor de bestrijding van organismen die de huiselijke vrede zouden kunnen verstoren. Kakkerlakken, kevers, luizen en andere insecten worden alleen al door hun aanwezigheid op een 'heilige plaats' als indringers gezien. Gewoon op het eerste gezicht, zonder enige kennis van de levenscyclus of de voedingsgewoonten, worden ze gekwalificeerd als onwelkome gasten. Zowel Amerikaanse als Chinese stedelingen geven aan dat ze vooral een hekel hebben aan kakkerlakken, alleen omdat de dieren aanwezig zijn in hun leefomgeving. kregen de beschikking over graslanden vol koeienvlaaien, en over nabijgelegen huizen en schuren om de winter in door te brengen! Na de revolutionaire gevolgen van de landbouw stonden de plaaginsecten aan de vooravond van een nieuw avontuur: de verovering van de steden. Dankzij de succesvolle teelt van gewassen en veehouderij verkreeg de menselijke samenleving nieuwe impulsen. Nu de voedselvoorziening vrijwel was zekergesteld, kwamen handen vrij voor andere zaken. Als een bijproduct van de landbouw ontstond huisnijverheid en handel. Van lieverlee ontwikkelden dorpen met een succesvolle markt zich tot steden. Zeker in de beginjaren werden zulke snelgroeiende steden vooral gekenmerkt door slechte woningen en het vrijwel ontbreken van sanitaire voorzieningen. Kortom, een ideale voedingsbodem voor een razendsnelle ontwikkeling van allerlei vliegen, muggen en parasitaire insecten. De verstedelijking heeft een enorme invloed gehad op het optreden van (nietagrarische) insectenplagen. De relatief grote afstanden tussen populaties insecten en mensen op het platteland beperkten de meeste plagen tot niet meer dan een lokaal verschijnsel. De opkomst van steden, met een ongekende concentratie van voedselvoorraden en een keur aan schuilplaatsen, bood plaagorganismen spectaculaire mogelijkheden. Bovendien werden de huizen in de steden in toenemende mate voorzien van ideale schuilplaatsen als houten

50

wcs

NOVEMBER/DECEMBER

1998

betimmeringen, wollige tapijten en harige huisdieren. Voor de Duitse kakkerlak, de huisvlieg en de termiet braken gouden tijden aan. Huisvredebreuk Het optreden van zulke plagen in de huiselijke omgeving heeft zonder twijfel de strijd tegen deze insecten doen opbloeien. Op het eerste gezicht lijkt de bestrijding op het gevecht dat de mens sinds de invoering van de landbouw heeft moeten voeren tegen organismen die de oogsten bedreigen. Toch zijn er opmerkelijke verschillen tussen de bestrijding van plagen in de landbouw of in huis. De ernst van een plaag en de inzet van bestrijdingsmethoden in de landbouw wordt meestal nuchter bepaald aan de hand van kosten en baten. In de bestrijding van huiselijke plagen hebben we echter te maken met minder goed meetbare psychologische factoren. De mogelijke schade voor voedselvoorraden en materialen lijkt soms slechts een bijkomende factor. Het (vermeende) risico van ziekteverspreiding en het gevoel het huis te delen met ongewenste kostgangers speelt een veel grotere rol: alsof men het slachtoffer is geworden van huisvredebreuk. Het huis is in de geschiedenis van de mens bijna een heilige plaats geworden. Vooral de uitvinding van de deur, waarmee de buitenwereld als het ware definitief werd buitengesloten, heeft een moeilijk te overschatten invloed gehad op de menselijke psyche.

De (vermeende) bedreigingen voor de gezondheid en de hygiëne scoren natuurlijk eveneens hoog als redenen om insecten te bestrijden. Het meest gehaat zijn de bekende parasitaire insecten, die zich direct op het menselijk lichaam bevinden, zoals luizen en vlooien. Ook insecten die aanleidingen geven tot allergieën (kakkerlakken en stofmijten), die steken (bijen, wespen, mieren en muggen), die leven in ons voedsel (graankevers, meeltorren en -mijten) of in onze kleding (motten), worden fervent bestreden. Het sociale stigma en de fobieën die verbonden zijn met het vóórkomen van bepaalde insectensoorten in huis, zijn medebepalend voor de inzet van bestrijdingsmiddelen. De aanwezigheid van kakkerlakken in een woning wordt door veel mensen gezien als een indicator voor een gebrekkige huishoudelijke hygiëne. Niemand wil graag bekend staan als slechte huisvrouw of -man. Jammer genoeg draagt de afkeer van spinnenwebben en de angst voor spinnen, die bij een relatief groot aantal mensen de vorm van een echte fobie heeft aangenomen, ertoe bij dat juist deze nuttige diertjes als eersten het pand moeten verlaten. Dit terwijl de meeste spinnen juist uitstekende bondgenoten zijn in de strijd tegen lastige vliegen en muggen. In de bestrijding van boktorren, die vanwege het vraatgedrag van de larven in steunbalken grote schade kunnen aanrichten, is soms al evenzeer sprake van een overreactie. De aanwezigheid van slechts enkele larven in een balk hoeft

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen