VU Magazine 1998 - pagina 470

David Quammen, 'Het lied van de dodo', Atlas, ƒ 79,90.

Overdrachtelijk eiland Met boeken op het lijstje voor het onbewoonde eiland - van 'Sein und Zeit' tot de 'Duizend-en-één-nacht' - is altijd iets mis: ze zijn te saai, te pretentieus, of gevaarlijk escapistisch. Maar er is nu eindelijk een boek dat ieders verblijf in zo'n stille uithoek tot een feest kan maken - amusant, informatief, maar liefst honderdachtenzeventig bondige hoofdstukken dik, en een prima aanleiding om ook als je niet leest al je zintuigen de kost te geven: David Quammens 'Het lied van de Dodo'. En toch lijkt het aanvankelijk akelig theoretisch: het gaat over biologen die willen weten hoeveel soorten planten en

dieren er op allerlei eilanden voorkomen, en wat die aantallen verklaart. De kern van het verhaal is eigenlijk zo ingewikkeld niet. Elke soort op een eiland zat er al voor het eiland eiland werd (dus voor zo'n stuk land door geologische processen van het vasteland werd afgesneden), is er later heen gevlogen, gezwommen, gedreven of gewaaid (voor eilanden die in zee ontstonden is dat zelfs de enige manier), of is er door evolutie ontstaan. Trek van al die soorten het aantal af dat inmiddels is uitgestorven, en je houdt het huidige aantal over. Dat aantal zou, op grond van theoretische overwegingen, een functie moeten zijn van de grootte van het eiland, de ouderdom van het eiland, en de afstand tot het vasteland. En, met wat beperkingen die Quammen bespreekt, klopt dat ook redelijk. Het leven op eilanden is niet veiliger dan dat op het vasteland, maar het aantal bedreigingen is wel vaak kleiner: er zijn bijvoorbeeld minder soorten roofdieren

en ziekten. Eilandsoorten vertonen dan ook vaak vreemde afwijkingen. Vliegende dieren verliezen er regelmatig hun vliegvermogen, en allerlei soorten worden er kleiner of juist groter dan elders mogelijk was geweest. Dat maakt ze extra kwetsbaar als er opeens vreemd volk verschijnt. Wat mensen kunnen aanrichten weten we. De dodo uit de titel is maar één voorbeeld. Ook door mensen meegebrachte dieren zijn een gevaar. Dat geldt niet alleen voor de ratten en de geiten en de katten en de honden, maar ook voor de schijnbaar onschuldige slang die als verstekeling meereisde naar Guam en nu de complete Guamese avifauna wegvreet, of de mug die op eenzelfde manier Hawaii infiltreerde en daar nu met desastreuze gevolgen vogelmalaria verspreidt. Alle kennis over eilanden en hun levende have is door mensen verzameld, en Quammen reisde al die mensen na (als ze inmiddels overleden zijn) of met ze mee, en vertelt het ene spannende ver-

O P DE PLANK

Hugo de Vlies, 'O, Wies! 't Is hier zo mooi! Reizen in Amenl<a', Atlas, f 49,90. Hij was niet alleen spraakmakend botanicus en fervent evolutionist, maar bovendien buitengewoon reislustig. In 1904, 1906 en 1912 bezocht Hugo de Vries Amerika, waar hij overal als een eminent geleerde uit dat verre Holland werd binnengehaald. Tussen de lezingen en spreekbeurten door bezocht hij de steden, bewonderde de woeste natuur en schreef daarover in zijn reisboeken en brieven naar huis, die in dit boek gebundeld zijn: "Juist toen de wagen stilhield, hoorde een van ons een ratelslang in de struiken. Hij ging erheen, verpletterde de kop van het dier met een steen en bracht de slang op een stok naar ons toe."

Hens Kiaemer, 'De assistent en zijn deskundige Een vriendschap met West-Aflika', Dabar-Luyten, f 29,^0. De auteur is een antropoloog die een kleine twee jaar in Senegal woonde, waar hij als deskundige assisteerde bij een sociaal bosbouwproject. Hij sloot er vriendschap met de Burkinees Pascal, de 'deskundige' die Kraemer inwijdde in het Afrikaanse denken. "Ik besef dat een voorrecht was om de reus, de man van Faso, te ontmoeten, deze goedmoedige en bijna altijd goed gehumeurde levenskunstenaar. (...) Hoe kan ik hem daarvoor bedanken? Het zou een leuk idee zijn om hem uit te nodigen naar Nederland te komen. Een reus in polder en regen." Dit boek bevat het uitstekend geschreven, ontroerende verslag van een vriendschap.

'Wetenschappelijke scheurkalender 1999', Natuur e) Techniek, ƒ 29,90. Het zandmannetje Klaas Vaak: wie is hij, wat doet hij en waarom heet hij zo? Hoeveel foto's zijn er van de permanent onder een dicht wolkendek schuilgaande planeet Venus? Wat is de populairste drank op het World-Wide Web? Hoe nauwkeurig kent men de snelheid van het licht? Wat is de overeenkomst tussen de zon en de maan? Het antwoord op deze vijf vragen, plus nog driehonderdzestig andere, valt te lezen in deze, door een vijftigtal wetenschappers samengestelde scheurkalender.

Middas Dekkers, 'De gnoe en andere beesten', Contact, f 17,90. "God is goed. De zon en de zee heeft hij geschapen, de ochtendstond met het goud in de mond, het heerlijke tintelen in je buik toen je als kind iets stouts deed, de voldoening nadat je een roddel hebt verpreid, het lelietje-van-dalen en bovenal de poes." Het kan niet missen: de nieuwe beestenbundel van Neerlands populairste bioloog is uit. En hij is als gewoonlijk niet kieskeurig: behalve de poes passeren ook dieren als de bouwvakker, de actievoerder en de schaamluis de revue. Mensen die Midas' goede God op zondagmorgen doorgaans

94

wcs NOVEMBER/DECEMBER

1998

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen