Encyclopedie der Heilige Godgeleerdheid - pagina 131

Afd.

voorlooper van alle

Hfst.

2.

III.

HET HUMANISME.

§ 6l.

empirisch-rationalistische

die

Theologie zou pogen te vernietigen

richting,

door ze

,

123

straks

die

te versmelten in

de Philosophie.

§61. Het Humanisme. Eerst met de i6 de eeuw wordt het streven der nieuwe periode meer algemeen. Tot op Erasmus en Luther had zóó voor

als

,

Groote

,

na Karel den

steeds eenzelfde streven de ontwikkeling der geesten geleid.

De Kerk had

Paganisme

in het

slechts een historisch verschijnsel

gezien waardoor ze eerst wierd vervolgd

;

waarop

ze

door de kerste-

ning van Constantijn de overwinning behaalde; en met welks buit ze

als

maar van het bestaan van het Paganisme het noodwendig en telkens weer opdoemend postulaat van

de

onwedergeboren

had

zich sinds verrijkt

;

natuur,

menschelijke

maakte ze

zich dusver

geen denkbeeld. Ze zag daarom zonder hartzeer de oude classieke

vorming ondergaan

;

rekende oorspronkelijk alleen met haar eigen

practische behoefte aan apolegetische en paedagogische vaardigheid

drong daarna denkend wereldbeschouwing zich

door

uit

in

haar eigen levensschat,

haar eigen wortel

te

om

;

een levens- en

doen opgroeien en zag ;

de Renaissance wel een oogenblik

in

verlegenheid ge-

bracht, maar eindigde toch met na eenig aarzelen ook Aristoteles,

zoo ze waande, met de koorden der Scholastiek, voor de zegekar

van den Christus staan.

te

spannen. Juist

dit echter

Ze had haar ouden vijand

dreigde te licht geacht

;

en,

niet

kwam

herkend

;

haar duur te

het gevaar dat

zonder te weten wat ze deed het paard ,

van Troje binnengehaald. Metterdaad was op het eind der 15^ eeuw de positie der Kerk

dan ook te

Haar assimilatievermogen was

onhoudbaar geworden.

kort geschoten

en toen had ze

,

,

blijven, zich ten deele zelve naar het

om

meester van het terrein te

onwedergeboren leven gecon-

formeerd. Hierdoor boette ze haar religieuse veerkracht en geestelijke frischheid in

zoeken

in

en moest vergoeding voor

,

uitwendige

voor wie die instituten

instituten, niet

het bolwerk dier instituten schier lijdelijk aan

,

en

in

dit zedelijk

bankeroet

schuldige toegeeflijkheid,

meê schragen wilde of aanviel. Achter zag ze het daarom zich veilig wanend ,

dat de Renaissance haar hoogste kringen paga-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen