Een nieuwe Ethiek.

De bekende hoogleeraar in de philosophie aan Groningen's Universiteit, Prof. Dr. G. Heymans, die door zijn panpsychisme opgang heeft gemaakt en ongetwijfeld een der kundigste hoogleeraren is, die onze Rijksuniversiteiten hebben, heeft thans ook op ethisch gebied den voet gezet, door in het Duitsch een inleiding op de Ethiek te schrijven, die onder den titel: Enführung in die Ethik auf Grundlage der Erfahrung, te Leipzig het licht zag.

Ongetwijfeld is er veel in deze inleiding wat aantrekt en bekoort. Er spreekt uit heel dit werk een hooge en ideale opvatting van het zedelijk leven. Ook het feit dat hij met kracht opkomt tegen het zoogenaamde utilisme en de zelfstandigheid van het zedelijk leven handhaaft, geeft hem recht op onze waardeering en sjmpathie. En toch toont ook deze studie opnieuw, hoe diep de klove is tusschen onze. Christelijke levensbeschouwing en hetgeen thans als hoogste wijsheid aan onze Staatshoogescholen verkondigd wordt. Van Goddelijke geboden of normen, die God de Heere voor ons zedelijk leven gegeven heeft en die de richtsnoer voor ons zedelijk leven moeten zijn, wil Professor Heymans niets weten; en evenzeer wordt bij de vTaag, hoe de menschheid tot verwerkelijking van zijn zedelijk ideaal komen zal, elke inwerking van een persoonlijken en transcendenten God geloochend.

»Van een hooger metaphysisch standpunt uit bezien, zoo eindigt hij zijne studie, vertoont zich deze ontwikkeling als een zelfopvoeding der menschheid. Niet van buiten, niet door blinde natuurkrachten en evenmin door een boven de wereld staanden God, wordt de menschheid op haar baan voorwaarts geschoven, maar in haar zelf leven en door haar eigen arbeid versterken zich de krachten, die haar eens van het booze verlossen zullen. Evenals het individu is ook de menschheid tot bekamping van de in haar heerschende onzedelijke neigingen aangewezen op de in haar heerschende zedelijke neigingen; evenzoo als bij het individu kan hulp van buiten misschien den arbeid verlichten, maar dien in geen geval overnemen. De eindelijke zegepraal van de goede over de booze neigingen is het hoogste voor ons kenbare doel van de geschiedenis van het individu en van de wereld. Het Godsrijk zal, wanneer het eenmaal op aarde werkelijkheid wordt, kei werk der menschen sijn" (blz. 317). Van de Goddelijke inwerking in de ziel, van de genade van Christus Jezus, van de wedergeboorte door den Heiligen Geest, is hier geen sprake meer. Zelfs het gebed Verlos ons van den Bo& ze is op dit standpunt even ongerijmd als het Uw Koninkrijk kome. Het is de menschheid zelf, die haar eigen verlosser moet wezen. In den diepsten grond niet anders dan de oude dwaling van Pelagius, of wil men nog liever, het heidensch begrip vandezelfvolmakingvan den mensch.

Het ware middel om deze zelfvolmaking der menschheid tot stand te brengen is volgens Professor Heijmans de .selectie, AVaarlijk beter en zedelijker, zegt hij, kan de menschheid alleen daardoor worden, dat in nieuwe generaties haar betere elementen voortleven, de slechtste daarentegen uitgebannen worden" (bl. 312). Deze selectie geschiedt dan volgens hem deels natuurlijk (door oorlogen en door den oeconomischen wedstrijd) deels kunstmatig. En de kunstmatige .selectie komt tot stand, doordat de misdadigerstypen gedood werden of buiten staat gesteld om kinderen te krijgen. Niet alleen doodstraf en levenslange gevangenisstraf, maar verbod om te huwen en sterilisatie der misdadigers zijn daartoe volgens hem de zedelijk geoorloofde en zelfs geboden middelen.

Veel meer dan op, deze natuurlijke en kunstmatige selectie legt Prof. Heijmans echter den nadruk op wat hij noemt de «geslachtelijke selecties, d. w. z. dat men bij het huwelijk zoeken moet naar zedelijk hoogstaande personen, opdat van hen in een nieuwe generatie de goede zedelijke qualiteiten op de kinderen overerven en zoo in de toekomst steeds hooger staande geslachten gekweekt worden. Dat zou de ware weg zijn om het ideaal der zedelijke volmaaktheid bij de menschheid te bereiken. , ^

Ongetwijfeld ligt in deze huwelijksselectie een element van waarheid, en in elk geval staat deze selectie veel hooger dan de Eugenetiek, die alleen op de sterkte en schoonheid der lichamelijke vormen bij de ouders wil letten en het nienschelijk geslacht als een paardenstoeterij beschouwt. Prof. Heijmans stelt althans de zedelijke qualiteiten op den voorgrond en verwacht alles van een tijd, wanneer bij de huwelijkskeuze niet meer naar rijkdom, stand of oeconomische positie zal gevraagd worden, maar alleen naar hoogstaand karakter, edele inborst, plichtsbesef en Vrfaarheidsliefde. Deze ideale opvatting van de huwelijkskeuze eert hem, maar de vraag, of langs dezen weg een ssittliche Auslese» zal plaats vinden, «waardoor de menschheid des te sneller en te regelmatiger zal voortschrijden op den weg naar het zedelijk ideaal» (blz. 317), betwijfelen we. Vooreerst is het nog altoos de vraag, of zedelijke tiualiteiten metterdaad overerven; het «genade is geen erfgoed», geldt in zekeren zin ook hier. De ervaring leert dan ook, dat uit zedelijk hoogstaande ouders toch meermalen kinderen met een slecht karakter worden geboren. Het probleem van de overerving is veel te ingewikkeld, dan dat het zoo eenvoudig zou kunnen worden opgelost. En bovendien doet zich terstond de vraag voor, hoe deze selectie ooit het voorgestelde doel zal bereiken, wanneer niet tegelijk alle minder hoogstaande zedelijke personen dan tot het celibaat zouden veroordeeld worden, iets wat practisch een onmogelijkheid zou blijken.

Zoo toont deze Ethiek, voor wier zedelijken ernst wc alle waardeering hebben, hoe hopeloos de wetenschap, die Gods Woord verlaten heeft staat, waar het de groote levensvragen aangaat.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen