GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

Over de besluiten, die de Generale Synode

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Over de besluiten, die de Generale Synode

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

Amsterdam, 15 Oct. 1920.

0ver de besluiten, die de Generale Synode heeft genomen inzake het handboek voor de catechisatie en de herziening onzer liturgie, kan korter worden gesproken, omdat de bedoeling dezer besluiten diiidelijk genoeg is.

Dat onze Catechismus, hoe voortreffelijk dit handboek ook moge wezen, toch als catechetisch handboek voor onzen tijd minder geschikt is, was blijkens de ingediende voorstellen wel de zoo goed als eenparige overtuiging onzer Kerken. Trouwens, men mag niet vergeten, dat de-Heidelbergsche Catechismus minder is opgesteld met het oog op wat wij het catechetisch onderwijs noemen, dan wel met het oog op Catechismusprediking voor de gemeente. Reeds de indeeling in 52 Zondagen, die met het catechetisch onderwijs niets te maken heeft, bewijst dit. In de Kerkenorde van de Paltz van 1563, die een geheele regeling voor den eeredienst bevat, wordt dan ook uitdrukkelijk er op gewezen, dat de Catechismus diende om het volk, dat onder het Pausdom zonder Catechismus was opgevoed en zoo licht de stukken der Christelijke religie vergeet, nader te onderwijzen. Zelfs werd hier uitdrukkelijk gelast^ dat niet alleen in de namiddaggodsdienstoefeningen telkens over een Zondagsafdeeling moest gepredikt worden, maar dat ook des morgens voorde predicatie telkens een gedeelte van den Catechismus moest worden voorgelezen, en wel zoo, dat in negen Zondagen de geheele Catechismus aan het volk voorgehouden werd. Een afzonderlijke belijdenis zooals onze Kerken die naar 't voorbeeld der Fransche Kerken bezitten, had de Pzaltzische Kerk niet. De Catechismus was de Belijdenis der Kerk. En dit catechetische Belijdenisschrift diende in de eerste plaats voor de onderwijzing der gemeente in haar geheel. Het werd met het oog daarop opgesteld. Zoo als het nu nog steeds bij onze Kerken in de Catechismusprediking dienst doet om de gemeente te onderwijzen.

Dat deze Catechismus daarbij ook nog dienst deed voor het catechetisch onderwijs was bijkomstig. Van een catechetisch onderwijs zooals wij dit nu kennen, was destijds nog geen sprake. Men leerde, zooals de Kerkenorde het dan ook voorschrijft, op school den catechismus van buiten. De kinderen moesten, wanneer de Catechismusprediking begon, ten aanhoore van de geheele gemeente, de Catechismusvragen beantwoorden. Een gebruik, dat langen tijd ook in onze Kerken nog heeft stand gehouden, zelfs in sommige Gereformeerde Kerken nog tot in de voorgaande eeuw. De Catechismusprediking zelve diende dan om tevens aan de kinderen den inhoud duide-1 lijk te maken. Van een afzonderlijke catechisatie was destijds echter nog geen sprake.

Toch heeft men al spoedig gevoeld, dat het onderwijs in de Catechismusprediking voor de jeugd niet voldoende was. De prediking over den Catechismus voor heel de gemeente draagt een ander karakter dan de onderwijzing op de catechisatie. De eisch der paedagogiek dwong hier scheiding te maken. Men kan niet op dezelfde wijze volwassen menschen en kinderen onderwijzen. En al gaf het leeren van den Catechismus op school gelegenheid aan den meester om de vragen en antwoorden toe te lichten op eenvoudige en bevattelijke wijze, de Kerk kon toch dit onderwijs niet aan de School overlaten. Zoo kwam vanzelf de kerkelijke catechisatie op. Eerst nog in dien meer bescheiden vorm, dat degenen, die belijdenis des geloofs wilden afleggen, een tijd lang nader door den predikant onderwezen werden. Maar daarna breidde zich dit catechetisch onderwijs der Kerk steeds meer uit. Niet alsof daarom de School en "het gezin er geheel buiten kwamen te staan. Maar de kerkelijke catechisatie werd nu de hoofdzaak.

En daarmede ging vanzelf gepaard, dat men al spoedig begon in te zien, dat het gebruik van den Catechismus, die met het oog op de Catechismusprediking was opgesteld, voor het gebruik op de catechisatie eigenaardige bezwaren opleverde. Niet alleen voor de kleinere kinderen, maar ook van volwassenen, die weinig ontwikkeld waren, leverde het van buiten leeren van den Catechismus te groote bezwaren op. Vandaar dat men èn in de Paltz èn in ons vaderland toen gepoogd heeft aan dat bezwaar tegemoet te komen. In de Paltz zelf had men met het oog op den verschillenden leeftijd drie leerboekjes; het eene, waarin alleen de vijf hoofdstukken der religie stonden, n.l. de wet, 't geloof, 't gebed en de inzetting der sacramenten, voor de allerjongste catechisanten; het tweede dat een uittreksel was van den Catechismus, voor de middelklasse, en de geheele Catechismus voor de meergevorderden. Bij ons vervaardigde Faukelius uit Zeeland evenzeer een kort uittreksel uit den Catechismus, het zoogenaamde Kort Begrip. Op de Dordtsche Synode is, zooals men weet, over deze zaak vrij uitvoerig gesproken. Men voelde de moeilijkheid, die de Catechismus als leerboek opleverde. Zelfs werd een Commissie benoemd, om met het oog op de paedagogische eischen van het onderwijs naast den Catechismus nog twee andere handboeken te ontwerpen. Maar uitgevoerd is die last niet, en de Synode schijnt zich ten slotte er mee beholpen te hebben het Kort Begrip van Faukelius aan de Kerken aan te bevelen, natuurlijk niet voor de prediking, maar voor de catechisatie.

Het vraagstuk is daarmede door de Synode van Dordt natuurlijk niet opgelost, maar bleef liggen. 'En waar geen nieuwe nationale Synode meer samenkwam, kon ook geen beslissing over dit paedagogisch vraagstuk genomen worden. Natuurlijk wreekte zich dit in het leven. Wat de Kerken niet deden, is toen door de predikanten op hun eigen houtje gedaan. Men kreeg nu tal van catechisatie-boekjes. Zooals dat van Borstius voor de kleine kinderen en dat van Hellenbroek voor de ouderen. Boekjes, die door de Kerken niet waren gekeurd en die, hoeveel uitnemends ze ons boden, toch meer kleine dogmatiekjes waren dan een uiteenzetting der geloofswaarheid. Juist het bezielde rijke geloofsleven, dat uit onzen Catechismus spreekt, werd in deze boekjes gemist. Het intellectualisme vierde hier hoogtij.

Nog erger werd dit, toen met de negentiende eeuw ook de orthodoxie ophield den toon aan te geven en thans tal van leerboekjes het licht zagen, die, in plaats van de belijdenis der Kerk weer te geven, deze op zeer bedenkelijke wijze verzwakten of zelfs ondermijnden, Aan de bandeloosheid, die toen op catechetisch gelyed heerschte, is, althans wat onze Kerken betreft, eerst een einde gekomen, toen men weer heeft leeren inzien, dat op de catechisatie het leerboek van de Kerk thuis behoort en men daarom naar den Catechismus of althans naar het Kort Begrip is weergekeerd. Dit was op zich zelf uitnemend, en we hebben niet 't minst daaraan te danken gehad, dat het opkomend geslacht weer in de leer onzer Kerken is onderwezen. Aan het spel van willekeur werd daarmede een einde gemaakt. Niet aan wat de een of andere predikant meent of gelooit, maar aan wat de Kerk belijdt moet het catechetisch onderwijs dienstbaar wezen.

Maar _ al was terugkeer tot het kerkelijk handboek de eeoige juiste weg, toch heeft dit weer invoeren van den Chatechismus als leerboek ook de moeilijkheden doen voelen, waarvoor reeds de Synode van Dordt stond. En die moeilijkhedefi waren zelfs nog verscherpt. Het ging niet meer alleen om de paedagogische quaestie, maar ook om de noodzakelijkheid, het opkomend geslacht beter te" wapenen tegenover de dwalingen van onzen tijd.

Zoo is uit de Kerken zelf de aandrang gekomen tot de Synode om een nieuw leerboek op te stellen voor het catechetisch onderwijs. Ook het Bestuur van het Gereformeerd Schoolverband drong in een adres aan de Synode daarop ten zeerste aan, opdat ook aan het schoolonderwijs een beter leerboek zou geschonken worden. De Synode heeft daarom besloten aan dezen zoo algemeenen wensch der Kerken te voldoen. De Heidelbergsche Catechismus zelf blijft als belijdenisschriften als leerboek voor den kansel ten volle gehandhaafd, In zooverre is het dan ook niet juist, wanneer in sommige bladen de voorstelling is gegeven, alsof de Synode zou besloten hebben een nieuwen Catechismus in te voeren. Het leerboek voor de gemeente bleef onveranderd behouden. Maar wel besloot de Synode een Commissie te benoemen, die een nieuw leerboek voor de Catechisatie zou ontwerpen. Prof, Hoekstra, Ds, Landwehr en de heer Van Wijlen werden hier voor aangewezen.

Ook de taak van deze broeders is zeker geen gemakkelijke. De scherpe critiek in onze Pers geoefend op de proeve van een nieuwen Catechismus, door Ds, Landwehr geleverd, heeft wel doen zien, dat het resultaat van den arbeid dezer Commissie met microscopische nauwkeurigheid zal onderzocht worden. Bovendien, het bleek reeds op de Synode zelf, toen dit onderwerp aan de orde was, is er niet gering verschil van gevoelen, hoe.zulk een nieuw leerboek zal moeten worden ingericht. Zal het alleen dienen voor het catechetisch onderwijs, waar men toch meestal te doen heeft met kinderen die reeds de lagere school hebben verlaten, of ook voor de school waar de kinderen reeds van hun 7e jaar af komen? Zal het mogelijk wezen, waar de leeftijd zoover uiteenloopt, hiervoor één leerboek te vervaardigen of zal men verschillende leerboeken gebruiken ? Zal het leerboek, evenals onze catechismus, uit vragen en antwoorden bestaan, — eeo methode bij het schoolonderwijs geheel losgelaten, — dan wel uit een korte uiteenzetting van de geloofswaarheden? Al deze vragen en nog veel meer zal de Commissie hebben te overwegen, eer ze tot haar eigenlijken arbeid zal kunnen overgaan. Gelukkig dat ook in deze Commissie lOannen zijn gekozen, aan wie deze arbeid met gerustheid kan worden toevertrouwd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zondag 17 oktober 1920

De Heraut | 4 Pagina's

Over de besluiten, die de Generale Synode

Bekijk de hele uitgave van zondag 17 oktober 1920

De Heraut | 4 Pagina's