De Vrije Universiteit en Zuid-Afrika 1880-2005 ([Deel 1]) - pagina 103

HELDEN

102

staatsprocureur dr. Jorissen zonder meer aan de kant had laten zetten. De Hollanders waren in administratie, onderwijs en media bijna onmisbaar en waren steunpilaren van de Transvaalse zelfstandigheid. Ook onderschatte Du Toit Krugers Transvaalse nationalisme - de succesrijke groei van de Afrikaner Bond waarvan hij her en der in Transvaal afdelingen oprichtte, beangstigde Kruger haast. Die was immers nooit een voorstander van een verenigd Zuid-Afrika van de Kaap tot aan de Zambesie. In dr. W. J. Leyds, de jonge knappe Staatsprocureur die de deputatie in 1884 in Nederland aangetrokken had, kreeg Du Toit bovendien een tegenstander van kwaliteit. Dit alles betekende dat Du Toit na een aantal jaren in de oppositie tegen Kruger belandde. De oud-Nederlander Wessel Louis, hoofd van de Opleidingsschool in Pretoria en bepaald geen vriend van Du Toit, schreef in 1886 over 'een felle strijd tusschen Hollanders en "Paarlsche menschen"'Voortrekkers' en 'Natrekkers' in Transvaal. 69 Volgens hem spanden Du Toit en Commandant-Generaal Piet Joubert (Krugers enige werkelijke concurrent in Transvaal) samen 'om Kruger met de Hollanders er onder te werken'; 'aan Kruger's zij staat Ds. [Petrus] Postma met alle "Doppers", Chr. Joubert met [de oude] Voortrekkers (Herv.) en alle Hollanders'; deze laatsten vreesden een verenigd Zuid-Afrika, onder Kaapskoloniale dominantie en stonden voor het behoud van de Nederlandse taal (in plaats van het Afrikaans) en van de eigen (afgescheiden of Transvaalse, Gereformeerde of Hervormde) kerk. In januari 1888 nam Du Toit ontslag als Superintendent van Onderwijs, om het jaar erop opnieuw aangesteld te worden. 70 De precieze gebeurtenissen en intriges rondom DuToits ondergang zijn nog steeds slecht bekend. Mede gezien latere uitlatingen verloor hij het vertrouwen van Paul Kruger geheel, wat Du Toit zelf weet aan het stoken van de goddeloze Hollanderfactie in Transvaal-in een brief van 1899 aan zijn zoon noemde hij 'de Kruger-aanbidding' het grote gevaar voor de Gereformeerde kerken en waarschuwde hij hem voor Kruger, 'wat 'n dief en leugenaar en gefijnsde' is, 'follens mijn ijge onderfinding'. 71 In 1889 reisde Du Toit met zijn gehele gezin naar Europa; de eerste kennismaking met Europa van de twaalfjarige Japie du Toit. Zojuist opnieuw aangesteld tot Superintendent van Onderwijs, genoot S.J. du Toit volop van de Hollandse bewondering voor de Transvaalse vrijheidsstrijders, tot woede van mevrouw Leyds die toevallig eveneens in Nederland was. Maar haar mening, dat het vooral de kuyperianen wa-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen