Zevende Jaarverslag van de Vereeniging voor Hooger Onderwijs op Gereformeerden Grondslag - pagina 53

LI

zekerheid hebben, maar op den grond van gezag. Het allereerste uitgangspunt van het weten, zijn principe, is echter weder geloof, het geloof aan de mogelijkheid van kennis en het daarop steunende streven naar kennis. Ik moet gelooven, dat God my in eene wereld geplaatst heeft, wier verschijnselen ik door het geestelijk en natuurlijk organisme, dat H^ mg geschonken heeft, kan kennen. Dat is eene rechtstreeksche zedelijke daad. Het scepticisme, de leer, dat een zeker weten den mensch onbereikbaar is, is daarom een zedelijk kwaad, is zonde. Twijfel aan het Woord en het werk Gods, en het Woord is een werk, spreken is scheppen, is de eerste zonde geweest. Daarom is ook het zeggen, dat op het gebied der wetenschap men moet beginnen met twijfelen, zonde. Ware dat zoo, dan ware ook, zooals een Renan en anderen godslasterlijk beweren, wat Gods Woord ons als de eerste zonde noemt, de eerste goede daad geweest. Neen, het uitgangspunt van alle weten is zekerheid, maar niet eene afgeleide, door denken verkregene, maar eene rechtstreeksche. Niet het twijfelen, maar wel het onderscheiden en scheiden is postulaat der wetenschap. Op dat begrip van scheiden berust het Latynsche woord scire en de woorden, die daarmede samenhangen. Doch ook voor deze gedachtenreeks is de bewustheid van het ware te kennen of te kunnen kennen, het uitgangspunt, het is het scheiden van het zekere van het onzekere, het valsche van het ware. Dat dit inderdaad zoo is bewijst eene andere reeks van begrippen aan hetzelfde taalgebied ontleend: certus certitudo enz, komen van cernere, het resultaat van het scheiden is het zekere, nadat het onzekere is verwijderd. En dat dit scheiden weer niet een gevolg is van een oordeelen, een overwegen en nadenken, maar iets onmiddellyks, spontaans, zoodat niet een twijfeling, maar eene zekerheid ten grondslag ligt, bewijst datzelfde cernere, daar het ook zien, duidelijk ivaarnemenheieékent Doch ook het andere scheiden, het oordeelend en richtend scheiden, het y-plvsiv, de kritische werkzaamheid van den geest, gaat eveneens uit van het bezit van zekerheid, om daarmede als maatstaf het valsche te veroordeelen, en wordt eerst dan voor de wetenschap gevaarlijk, wanneer het niet meer met de souvereiniteit in eigen kring tevreden is, maar buiten zijne grenzen gaat, vonnist waar geen klager is, en schuld als regel aannemende, onschuld bewezen wil hebben. De zucht naar wetenschap en de gave des oordeels zijn door God den geest des menschen ingeschapen, maar het is het omkeeren der ordeningen Gods, het veranderen van het uitgangspunt, het stellen van de negatie vóór de affirmatie, de twijfel vóór de waarheid, het weten voor het gelooven, dat de geesten op den dwaalweg voert. Zoo ligt reeds bg het uitgangspunt van de wetenschap het ver-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen