1948 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 107

99 werk, gedaan ter verkrijging van een wetenschappelijke graad; en met de betekenissen, die volgens de „New English Dictionary" het woord ,,science" zoal kan hebben; en met de prestaties waarvoor wetenschappelijke prijzen en medailles worden toegekend aan mannen der wetenschap. En steeds vindt hij, dat ,.mastery over nature" niet tot de criteria blijkt te horen. — ,.After which it is perhaps superfluous to recall that the most terribl obvious characteristic of science to-day is that it is a means by which Nature seems about to master us". Tot zover D i n g l e . * Op zichzelf genomen hoeft het natuurlijk nog niet zo verontrustend te zijn dat men aan het woord ,,wetenschap" of ,.natuurwetenschap" een verkeerde uitlegging geeft. Het verontrustende is echter, dat deze uitlegging zoal niet de jure dan toch de facto steeds meer erkend lijkt te worden, met name door de ,,werkgevers" der wetenschap. En dat de wetenschappelijke werkers betrekkelijk critiekloos in dezen zijn, terwijl ze doorproduceren. D i n g l e ziet als oorzaak van de begripsverwarring, dat de natuurwetenschap als geheel van de aanvang af niet ,,sclf-criticar' is geweest, in de zin van critisch interpreterend dat, wat binnen eigen domein geschiedt. En als remedie ziet hij dan ook, dat de wetenschap self-critical wordt, door plaats te geven aan critische scholen binnen haar verband.2) Het lijkt me toe, dat de zaak niet zó eenvoudig ligt, zowel wat de diagnose als (dus ook) wat de remedie betreft! Dat neemt niet weg, dat hij de verschijnselen als onbehaaglijk aandoende symptomen, goed heeft gezien. Ook zonder speicaal aan militaire toepassing te denken is er toch duidelijk in de wetenschappen een gevaarlijke tendens in pragmatistische (utilitaristische) richting te bespeuren. Heel sterk in de Verenigde Staten. De industrie en de defensielichamen zijn de grote werkgevers voor de wetenschap geworden; werkgevers — niet alleen in eigen researchlaboratoria, maar ook in de universiteiten. Dat is wellicht niet zo onmiddellijk evident op het eerste gezicht. Maar in feite is het zo en is de pragmatistische en technistische geest ook daar. Ik durf niet over alle takken der natuur-wetenschappen te spreken, doch het is zeker het geval in de natuurkunde (hierbij denk ik nu niet aan bijv. de sterrekunde, doch wèl tevens aan vakken als meteorologie en oceanografie). Het enigszins verraderlijke is hierbij, dat met name de U.S. Navy in het geven van financiële steun aan wetenschappelijke instituten voor bepaalde wetenschappelijke projecten zeer ,,broad-minded" is, zodat onder dergelijke projecten ook zulke 2) In dit verband kan even de aandacht worden gevestigd op het na de oorlog in Nederland ontstane „Verbond van Wetenschappelijke Onderzoekers", in welker doelstellingen hier en daar een verwante toon klinkt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen