1959 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 35

GENEESKUNST EN EXISTENTIALISME

23

existentialisme. De existentie-filosofie zou nooit een dergelijke grote opgang hebben gemaakt 4), indien ze niet in de veranderde cultuursituatie zo'n uitstekende voedingsbodem had gehad. Het huidige existentialisme is n.l. ontstaan uit verzet tegen de geesteshouding van het eind der 19e eeuw en het begin der 20ste eeuw. De geweldige vorderingen, welke de mensheid op het gebied van wetenschap en techniek gemaakt had, waren oorzaak, dat men de rede zag als het wezenlijke van de mens. Dank zij het menselijk vernuft zouden alle vragen uiteindelijk hun oplossing krijgen. De problemen der werkelijkheid werden alzo herleid tot de scheppende macht van het menselijk ik. En het zelfvertrouwen werd bovendien in de hand gewerkt door de hoge vlucht der medische wetenschap, waardoor het sterftecijfer daalde en de gemiddelde mensenleeftijd toenam. „Door dit alles ging de storm van de twintigste eeuw". In de wis- en natuurkunde voltrokken zich ingrijpende veranderingen. De klassieke fysische begrippen van causaliteit en determinatie verloren hun onbeperkte geldigheid. De techniek bleek aan grenzen gebonden te zijn. De werkelijkheid ging ten slotte de verstandelijke capaciteiten van de mens te boven. In de psychiatrie werd door de psycho-analyse op meedogenloze wijze het verborgen zieleleven van de mens blootgelegd. Daarbij kwam, dat oorlogen, toenemende zedeloosheid en dergelijke, het zelfvertrouwen van de mens sterk ondergroeven. De mens werd opnieuw geconfronteerd met het onbegrijpelijke, het absurde, het angstaanjagende, last but not least met de dood. In de bewegingen van communisme en nationaal-socialisme openbaarden zich geesten, die spotten met alle redelijkheid en goedheid van de menselijke natuur. Oude religieuze waarheden, welke eeuwen lang als onbetwistbare vastheden hadden gegolden, verloren hun klem op de massa en werden al feller geloochend en bestreden. Dit alles, zegt S p i e r , heeft in de gesaeculariseerde moderne cultuur aanleiding gegeven tot het wijd om zich heen grijpen van een ondergangsstemming, „der Untergang des Abendlandes". Met deze cultuursituatie is de niet-wijsgerige achtergrond van deze nieuwe wijsbegeerte voldoende getekend. De eindigheid van het menselijk bestaan, het verzet tegen de zelfgenoegzaamheid van het systematiserend verstand, dat alles binnen het kader van logische begrippen meende te kunnen omspannen, de talrijke levensraadselen, de schuldgevoelens, pessimisme, al deze thema's komen samen in de huidige existentiefilosofie ( V a n P e u r -

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen