1968 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 264

216

„CREATIVITEIT EN NATUURWETENSCHAP"

Hier komt de NW te staan voor het maatschappelijke feit, dat ze wordt uitgenodigd mee te doen aan het programmeren van de samenleving, het dwingen van het leven in de horizon van de objectivering (Picht) en in de overheersing van het leven door materie, productie en consumptie. Ook de NW zelf wordt door de nieuwe meesters (staat en politiek, commercie en publieke opinie) gestuwd in de richting van de programmering. Hier ligt de benarde problematiek rondom de verantwoordelijkheid van NW en techniek t.o.v. de samenleving: de enkele onderzoeker en technicus kan deze verantwoordelijkheid niet meer aan is) en er is geen collectivum dat de verantwoordelijkheid voor de enorme macht in de cultuur, ook de enorme politieke macht, overneemt in deskundigheid t.a.v. brongebied, stroomgebied en bedijking van de wetenschappelijke techniekstroom. Creativiteit is niet te programmeren. En we staan voor de keuze van: geprogrammeerde dj creatief levende samenleving. Het gaat om de keuze tussen „Herrschen und Lieben" - men leze dit klassieke boek van de fenomenoloog-fysioloog A. A. Grünbaumi^) Misschien is adequater: heersen of dienen. Georg Picht wijst er op, dat de moderne onderzoeker in zijn objectivering geneigd is tot een „vernunftlose Rationalitat" . . . „genauer gesagt: eine Rationalitat, die gegen Vernunft oder Unvemunft indifferent ist"i'^). Hier ligt radicale bedreiging van zijn creativiteit, wanneer we dit woord direct verbinden met vruchtbaarheid en zegen, die in de toekomst stand houdt. Dank zij de moderne ontwikkeling kan de onderzoeker thans in feite niet meer positief creatief werken, als hij niet tevens de grote vragen van de geïndustrialiseerde samenleving betrekt in het veld van zijn arbeid. Hij moet leren inzien, dat het keerpunt is gekomen waarop hij zijn gespletenheid moet overwinnen en terugkeren tot het geheel, d.i. hij moet zijn vrijheid hernemen tegenover de objectiverende heerszucht van het logische Ik, de vrijheid tegenover het geprogrammeerd worden en het programmeren van anderen. Dit betekent: breken met de consequentie van het „wat kan, moet en mag" om dit te vervangen door „wat moet en mag, kkn en moet kunnen bij de huidige stand van ons kennen en kunnen". Het model van het beheersen moet niet zijn, zegt Picht, het „maitre et possesseur de la nature" a la Descartes, maar het eerbiedig zorgen voor mensen en dingen zoals een herder zorgt voor de hem toevertrouwde kudde. In het slothoofdstuk van Heimann's boek, getiteld „Die Tragik der modernen Industriegesellschaft" tekent hij de diepte van de thans noodzakelijke wending tegenover de achtergrond van het messiaanse

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen