De Vrije Universiteit na Kuyper - pagina 405

niveau van het menschelijk bestaan, d.i. de éénheid van den

menschelijken persoon met zijn hchaam.' Met Freud zocht de

zenuwarts bij elke niet-lichamehjke ziekte naar het verborgene, het

verzwegene, het gemaskeerde, het onbewuste. Maar behalve het 'ik'

als biologische grootheid wilde Van der Horst het 'ik' ook in zijn

geestelijke betekenis zien. 'Het ik is het knooppunt, waar tijd en

eeuwigheid in elkaar overgaan: het is de onkenbaarheid en de

omvattendheid, waarin de tijd in- en uitgaat. Het is ook de

potentie, die vormbeginsel is.'

De zin van dit betoog is, naar ik meen, gewoon dat het 'ik' de

mogelijkheid heeft om aan het leven vorm te geven.

De geest bij Lindeboom, de persoon bij Waterink en het 'ik' bij

Van der Horst had bij alle drie de betekenis van een kern, nodig

om ziel en lichaam te verbinden. Die kern is dan de eigenlijke

onsterfelijke ziel van de scholastische theologen of het hogere in de

mens, zonder dat van erfelijkheid gesproken kan worden. Die

opvatting week af van de bijbelse leer inzake 'de ganse mens', zoals

we die ten slotte bij Berkouwer tegenkomen.

Berkouwer schaarde zich in zijn boek: De mens het beeld Gods

(1957) achter H. Bavinck in zijn bestrijding van de trichotomie.

Berkouwer merkte op dat de idee van de trichotomie in de Griekse

wijsbegeerte opkwam als idee der bemiddeling in een scherp

dualisme tussen zienlijke en onzienlijke dingen. Zowel de

dichotomie als de trichotomie kwam volgens Berkouwer in strijd

met het bijbels uitzicht op de ganse creatuurlijke mens, waarin de

eenheid bewaard wordt tegenover de duaHstische spanning in het

werk van Gods handen, een spanning, die dan door een bemidde-

lende instantie moet worden overbrugd, om een aanpassing te

bewerken aan het christelijke scheppingsgeloof.

Met de verwerping der trichotomie door de kerk kwam

Berkouwer tot de vraag of niet tevens de dichotomie verworpen

moest worden. Hij noemde het pas verschenen boek van C A . van

Peursen, Lichaam-ziel-geest, dat zich ook tegen dichotomie en

trichotomie keerde. De concrete mens naar hchaam, ziel en geest

stond bij Van Peursen centraal. De mens als geest is juist de

Hchamelijke mens, schreef hij. En bij vragen van schuld en zonde

gaat het dan 'om de richtingen van het mens-zijn, om zijn ethische

houding ten aanzien van de medemens, om zijn religieuze "wandel".

399

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen