Dr. Abraham Kuyper en de Vrije Universiteit - pagina 265

We ontdekken in deze opvatting van de wetenschap, namelijk als het

opsporen en nadenken van Gods gedachten in de kosmos, de metafoor

van de Romantiek, die de werkelijkheid als een boek met een verhaal

zag. In de organische werkelijkheid las de religieuze romanticus Gods

gedachten.

In de Tweede Kamer der Staten-Generaal zei Kuyper daarover als mi-

nister van Binnenlandse Zaken (en Onderwijs), maar tevens ook als een

christelijk hoogleraar in de wetenschapsleer:

'In den beginne was de Logos en die Logos was God en zonder

dien Logos is niets geschapen; daaruit volgt, dat in het geschapene

niet de brute stof is geschapen maar in ouderlingen samenhang,

en de werking daarvan is het product van denken. Voor ons is

God de Oerdenker van alle gedachte, die in den kosmos ligt uitge-

drukt, en heeft wetenschap ten doel om hetgeen daarin uitgedrukt

ligt met ons denkend bewustzijn op te nemen en niet te rusten, eer

wij dat in volkomenheid en in organischen samenhang in ons ei-

gen bewustzijn kunnen terugvinden.'

Vooral in zijn Encyclopaedie werd dit gezichtspunt zeer stellig naar vo-

ren gebracht. Een ongeregelde vrijheidsstrijder, de franc-tireur van de

frans-duitse oorlog die zonder pardon of proces de kogel kreeg, werd

genoemd wie in de wetenschap een ander doel had dan het nadenken van

Gods gedachten.

In dit wetenschappelijk hoofdwerk van Kuyper, schreef hij:

'Wie iets anders beoogt dan de organische gedachtenwereld, die

in de kosmos ligt, zoolang in en na te denken, tot zijn eigen ge-

dachtenwereld volkomen aan die vóór hem en buiten hem be-

staande gedachtenwereld beantwoordt, is geen man van weten-

schap, maar een wetenschappelijk avonturier; een franc-tireur,

geen ingelijfde in de heirschare der denkers.'

Wie het zo kras zegt, voelt zich zeker. Die zekerheid had Kuyper niet

uit de bijbel of van Calvijn. Hij gaf hiermee gedachten weer die met

name in Fichtes Wissenschaftslehre wortelden.

De Encyclopaedie der Heilige Godgeleerdheid behandelde Fichte niet

apart, maar dit werk begon wel met Fichte. Kuyper kende Fichte wel,

en heeft in ieder geval zijn gedachten direct of indirect overgenomen.

Om de gereformeerde theologie 'weer wakker te schudden en in rap-

port te brengen met het menschelijk bewustzijn, gelijk zich dit aan het

einde der 19e eeuw ontwikkeld heeft', ging Kuyper uit van de organolo-

259

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen