Vinden en zoeken: het bijzondere van de Vrije Universiteit - pagina 101

DE VELE "OPVOEDINGEN" 89

(Brezinka 1922, 27). Het is natuurlijk een hoofdstuk apart of deze plura-

listische levenshouding, die, zoals Brezinka stelt, waarden en normen tot

'Privatsache' verklaart, bij de moderne mens een luchtige oppervlakkig-

heid of juist, vanwege het gebrek aan verankering, veel persoonlijk leed

veroorzaakt.

De auteur omschreef elders in genoemde studie die verschuiving met

de woorden: "Intussen heeft het pluralisme van de groepen aan betekenis

verloren in vergelijking met het pluralisme van de individuen" (165).

Brezinka bepleitte gemeenschapsvorming als antwoord op die ongewens-

te ontwikkeling. Zij vindt naar zijn oordeel haar ankerplaats in het gezin

(166-8). Er bestaat dus, althans in beginsel, een remedie tegen het

'pluralisme der individuen'.

De principiële keuze voor pluralisme

Onder pedagogen lijkt de discussie over het pluralisme pas in onze jaren

een terminaal stadium te hebben bereikt. Daardoor komt zelfs de moge-

lijkheid tot opvoeding op het spel te staan. Het gesprek concentreert zich

op de eenheid der opvoeding die van oudsher werd verankerd in de

eenheid der persoonlijkheid.

De wetenschappelijke reflectie op de opvoeding stond, historisch

gezien, steeds in het perspectief van aandacht voor het individuele kind

als een 'persoonlijkheid in wording'. Eenheid, integratie en zelfstandig-

heid van de nog jonge persoonlijkheid golden als voorwaarden voor

pedagogisch handelen.

Zo schreef, om een voorbeeld te noemen, de theoloog en wijsgeer

Herman Bavinck in zijn studie Persoonlijkheid en Wereldbeschouwing. "Wat

het begrip persoonlijkheid betreft b.v. zijn wij genoodzaakt al aanstonds te

beginnen met een definitie. Onder persoonlijkheid willen wij verstaan

een georganiseerde en tot zelfbewustzijn gekomen ziel. Wanneer wij dat

zo stellen, blijkt dat het bij een persoonlijkheid op twee dingen aankomt,

op organisatie en op het zelfbewustzijn" (Bavinck 1928, 26). De auteur

voegde daaraan toe: "Het eerste kenmerk der persoonlijkheid is altijd de

eenheid. Een ziel kan inzoverre persoonlijkheid geheeten worden, als de

krachten in haar tot elkander in verbinding getreden zijn, elkander

doortrokken hebben" (26).

Bavinck vervolgde: "Aan deze definitie moeten wij aanstonds nog een

andere toevoegen: de ziel is een door God geschapen zelfstandigheid,

met eigen, in haar geheele natuur en wezen liggende functies, strevin-

gen, krachten die wij in het bewustzijnsleven zien optreden en dus ook

uit het bewustzijnsleven leeren kennen. Als kern, centrum in die ziel

noemen wij het Ik, dat dus als het ware van alle psychische verschijn-

selen de grondslag vormt" (26).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen