Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 70

beelden in publicaties uitdrukking vonden beperkten ze zich doorgaans tot algemeenhe-

den. De hoogleraren stelden het geduld van de vu-sympathisanten nogal op de proef. Er

is zeker wel gezocht, verklaarde Heemskerk in de jaarvergadering, maar misschien te

voorzichtig, te angstvallig. 'De boom is nog niet hoog opgeschoten, en zijn bladerkroon

strekt zich nog niet ver uit.'^s^ En hij voegde eraan toe, als curator niet zonder zorg te

zijn.

Het zoeken naar beginselen van calvinistische wetenschap had ook een praktisch be-

lang. Zo iemand, dan had Kuyper dat begrepen, en hij legde daar getuigenis van afin zijn

vermaarde openingsrede voor het eerste Christelijk Sociale Congres in 1891. Die rede

heeft een direct verband met de Vrije Universiteit, want in de eerste zin roept Kuyper op

tot bescheidenheid. 'Als droeve vrucht van het staatsmonopolie, dat ten onzent op het

gebied van het hooger onderwijs nog steeds voortwoekert' zijn er nog geen gerefor-

meerde economen.353 De rede wil vervolgens aantonen dat zulke mannen dringend no-

dig zijn. Een sociale kwestie immers kan alleen bestaan voor wie ernstig twijfelt aan de

deugdelijkheid van het maatschappelijk gebouw waarin wij wonen. Wie die twijfel niet

kent kan menen dat de kwalen verholpen kunnen worden 'door kweeking van vromer

zin, door vriendelijker bejegening of milder liefdegave'. De sociale kwestie bestaat pas

dan, 'zoo ge architectonische critiek oefent op de menschelijke sociëteit zelve, en dien-

volgens een andere inrichting van het maatschappelijk gebouw gewenscht én mogelijk

acht'.354 Maar dan zal ook ernstige studie van de staathuishoudkunde noodzakelijk

zijn.355

Onder de indruk van het congres stelde Brummelkamp in 1891 voor, dat de juridi-

sche faculteit de weg zou banen 'om eene christelijke opvatting der sociale quaestie in de

wetenschappelijke wereld te doen ontstaan'. In die zin werd de faculteit ook aangeschre-

ven.35^ De senaat was het in ieder geval hartelijk met hem eens, en Rutgers sprak de hoop

uit dat er over de sociale kwestie een college gegeven zou worden dat mede voor theolo-

gen bruikbaar was.^s? Hij besefte dat geen enkele predikant aan deze brandende vragen

voorbij mocht leven. Maar de juristen zeiden dat ze de economie er niet bij konden doen.

Dat vak eiste de hele persoon, vooral bij de verkeerde richting die het van meet af aan was

ingeslagen.358 Het lijkt trouwens ook wel zeker, dat noch Fabius noch Lohman senior

hun eigen richting langs Kuypers lijnen zouden hebben bijgestuurd. Ten slotte ver-

klaarde W.H. Lohman zich bereid colleges te geven in de politieke economie, en wel op

zo'n manier, dat ze ook toegankelijk zouden zijn voor niet-juristen. Dat was in maart

1895.359 Zijn ontslag zou hem spoedig verhinderen dit voornemen ten uitvoer te leggen.

DE KAMPER SCHOOL

In de negentiende eeuw was de Vrije Universiteit weinig meer dan een theologische

school met daarnaast wat losse leerstoelen. De wanverhouding tussen de theologische

faculteit en de andere zou haar hoogtepunt bereiken in 1902, toen zes theologen stonden

66 EEN HOEKSTEEN IN HET VERZUILD BESTEL

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen