Een handvol filosofen - pagina 91

J F.J.J. Buytendijk: filosoof met deemoed 87

melijke realiteit krijgt en ook het lichamelijke als object kan tegenover stellen'. Het is

ook de liefde die 'den voortdurende band tusschen subject en object bewaren moet'."

Zo zette hij, met name beïnvloed door Scheler, zijn eerste schreden op de weg van

een fenomenologische antropologie en een antropologische geneeskunde. In dat ver-

band sprak hi] bij voorkeur niet over de ziekte van een mens, maar over de zieke mens

en zijn omgeving. Met zijn opvatting dat een arts niet voor de ziekte, maar voor de

concrete mens-in-zijn-situatie belangstelling behoorde te hebben, was Buytendijk een

voorloper op het terrein van de psychosomatische en psychosociale geneeskunde."

Later zou Buytendijk kritisch terugkijken op de eerste fase van zijn wetenschappe-

lijke loopbaan; het was een leerperiode geweest. Toch werden in deze beginfase de

kiemen gelegd voor een fenomenologische antropologie en psychologie die hij na

zijn Amsterdamse tijd tot ontwikkeling zou brengen.''

Buytendijk was de eerste onderzoeker op het terrein van de fysiologie aan de Vrije

Universiteit, gaf in zijn laboratorium leiding aan een groep jonge wetenschappers

en publiceerde de resultaten van zijn o n d e r z o e k in een groot aantal Franstalige arti-

kelen m Archives néerlandaises dephysiologie de l'homme et des animaux - een tijd-

schrift waarvan hij met een aantal gerenommeerde vakgenoten de redactie vormde.

Hij was ambitieus en gegrepen door het onderzoek dat hem dag en nacht bezighield,

wat niet wegnam dat hij met toewijding zorg voor zijn gezin toonde. Zijn vrouw,

Henriette van Bemmel, met wie hij in 1911 was getrouwd, lag in 1922 met een tu-

berculeuze ontsteking aan de beenspieren meer dan een maand in het ziekenhuis;

na thuiskomst zou zij nog lang ziek blijven. H u n vier kinderen, drie jongens en een

meisje, waren aan zijn zorgen toevertrouwd. Twee jaar later werd h u n dochtertje

ernstig ziek en verkeerde enkele maanden in levensgevaar. Met groot doorzettings-

vermogen wist hij zijn tijd zo te organiseren dat hij de zorg voor zijn gezin en zijn

laboratoriumonderzoek k o n combineren.'^

Bouman en Buytendijk v o r m d e n een elkaar inspirerend d u o - o o k een d u o dat

uitstraling had. Met enkele assistenten v o r m d e n zij de 'Valeriuskring'. Deze naam

k w a m van de doopsgezinde psychiater H . C . R ü m k e , die met de psychiater J . H . van

der H o o p , de uit Rusland afkomstige joodse psycholoog A.A. G r ü n b a u m , de niet-

gereformeerde chemicus J.A. van Hasselt en de eveneens niet-gereformeerde arts

S.T. Blok tot die kring behoorden. H o e w e l zij elkaar vrijwel dagelijks zagen, k w a m

de kring eens per maand bijeen om over allerlei vakwetenschappelijke en o o k filoso-

fische onderwerpen van gedachten te wisselen. O p het eerste gezicht een heterogeen

gezelschap van jonge geleerden die met elkaar bevriend waren, elkaar als geestver-

wanten beschouwden - een destijds uniek verschijnsel aan de Vrije Universiteit -

en op h u n diverse terreinen van onderzoek figuren van betekenis z o u d e n worden.

Buytendijk gaf aan zijn gesprekspartners 'de primeur van zijn fysiologische, dier-

psychologisch en later o o k van zijn zeer originele fenomenologische studies'.'^

Er gebeurden meer bijzondere dingen aan het Valeriusplein. D e jonge Duitse

54 Buytendijk, Bijdrage tot een onderzoek naar het wezensverschil van mensch en dier, pp. 30-31.

55 Langevoort, 'Faculteit der Geneeskunde', pp. 189-192. O o k Van Bergen, Van genezen m geloof pp 214,

219-220.

56 Voor de ontwikkelingsgang m het denken van Buytendijk, zie Dekkers, Het bezielde lichaam, hfd. 2.

57 Zie brieven van Buytendijk aan Wasmann, i december 1922 en 23 mei 1924, in Buytendijk, Mier en slang,

PP- 52, 57.

j8 Rumke, 'L. Bouman', pp vii, xiii-xiv.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen