De herziening van het physische causaliteits-beginsel - pagina 7

vragen voor enige beschouwingen over De herziening van het physische causaliteitsbeginsel. Een nadere bepaling van de inhoud die het causaliteitsbeginsel in de klassieke physica had verkregen is daartoe allereerst vereist. De gebruikehjke formulering, nl. „dat de toestand van een physisch systeem op een zeker ogenblik de toekomstige toestanden volledig bepaalt", geeft nl. direct aanleiding tot de vraag, wat daarbij onder „de toestand" en wat onder „volledig" moet worden verstaan. De physica richt zich in haar onderzoek tot de niet-levende natuur en stelt zich tot taak daarin de quantitatieve betrekkingen op te sporen. Zij verkrijgt haar kennis door waarneming, welke, aangezien het gaat om de getalmatige verhoudingen, steeds de vorm van telling of meting aanneemt. Meting is daarbij altijd een vergelijking met maatstaven, die aan het veld van onderzoek zelf zijn ontleend. De kenmerken van de toestand van een physisch systeem zullen dus grootheden moeten zijn, wier getalwaarden door metende en tellende waarneming zijn of kunnen worden bepaald. Wij zullen deze grootheden in het algemeen als observabelen aanduiden. Afstanden, snelheden, impulsen, energieën, electrische en magnetische veldsterkten zijn voorbeelden van observabelen. De volledige beschrijving van een toestand zal dus moeten omvatten de verzameling der getalwaarden van alle observabelen. Niet alle observabelen behoeven echter door afzonderlijke metingen te worden bepaald. Als bijv. van een bewegende puntmassa de massa en de snelheid bekend zijn, kan de bewegingsenergie uit een eenvoudige wiskundige formule worden afgeleid. Men kan dus volstaan met het minimum aantal observabelen aan te geven, dat noodzakelijk en voldoende is om alle andere door berekening te vinden. Wij noemen deze de onafhankelijke observabelen. Het causaliteitsbeginsel verlangt dus dat de toestand van een systeem op een zeker ogenblik, door de onafhankelijke observabelen zodanig kan worden gekenmerkt, dat ook de toekomstige waarden van deze observabelen daardoor zijn bepaald. In de beschrijving van het „nu" moet besloten zijn „wat worden zal" De toestand moet zowel het „zijn" als de „verandering van het zijn" omvatten. De physica vat dit probleem aan door aan elk physisch systeem tweeerlei observabelen toe te schrijven. Men zou ze in het algemeen als de statische en de kinetische observabelen kunnen aanduiden. In de mechanica worden zij resp. coördinaten en impulsen genoemd, welke temien wij in het vervolg ook in meer algemene zin zullen gebruiken. Deze twee soorten observabelen staan tot elkaar in de volgende betrekking: a. Als alle impulsen nul zijn, blijven alle coördinaten constant. Het systeem is dan statisch, hetgeen de term statische observabelen rechtvaardigt. b. De coördinaten en impulsen zijn twee aan twee aan elkaar toege5

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen