PAROCHIE-INDEELING OF KERKSPLITSING.

I.

De kerk in, de groote steden.

Er behoort zekere moed toe, voor dit onderwerp aandacht te vragen.

Het is allerminst nieirvv. Gedurende de laatste twintig: jiaren werd liet van alle kanten belic'ht. Builen, miaar niet het minst in den Kring' van de kerkdijk-Gereformeerden. Om 'maar iets te noemen: De Heraut 'wijdde er 'meer dan eens een artilelen-reeks aan, en Dr W. G. Harrenstein schreef er zelfs een dissertatie over.

Kan er idan nog iets van worden gezegd, dat niet reeds anderen gezegd hebben?

Wij weten ibet niet.

Maar wèl weten we, dat dit onderwerp' iiög' niets ran zijn actualiteit heeft verloren. Wie spreekt van de kerk in de groote steden, spreekt van een pro^ bleem, dat 'niet steeds sterkeren aandrang om oplossing blijft roepen. De moeilijldieden, waarmee de gem-eente des Heeren in de centra van cultuur heeft te • worstelen, - om te beantwoorden aan hare heilige roeping; en de gevaren, die niet slechts kar groei maar' zelfs .haar voortbestaan ernstig bedreigen, n^ömen van jaar tot jaar toe.

Dankbaar moet worden erkend, dat er— mede als vruclit van wat Kuyper, Hutgers, Bavinck, Harrenstein en anderen schreven — veel tot stand is gekomea wiat verbetering kon aanbrengen, en ook metterdaad aangebracht heeft.

Er is — Gode zij dan!k — hiet enkel reden van fegen. De pogeii gingen opien. De noioden werden gezien, de bezwaren gevoeld. Yan een zich rustig neerleggen bij den bestaanden toestand is geen sprake meer. In Am'sterdam, Rotterdam, 's-Graventege, zelfs in {kleinere steden kWialn' het tot een ernstig zoeken naar nieuwe banen voor het kerkelijke leven. Op, althans gedeeltelijke toepassing van iiet parochie-stelsel werd aangestuurd. En de voofdeeleu, hiermee bereilkt, mogen niet worden onderschat. Werd dit stelsel consequent doorgevoierd, 'eel van wat nu het leven der kerk drukt en be-Ki'Oeilijkt, zou uit den 'vveg' zijn geruim-d. Veel, maar niet aJles. Ook parochie-indeeling is niet afdoende, 't Moet in de groote steden komen tot kerksplitsing.

Vóór iwe verder gaan, 'dient eerst te worden vastgesteld, wat Ihet onderscheid is tusschen beide. Dit is noodig, omdat o'ver wat onder het zg. parochie-stelsel te Verstaan zij, niet éénstem-^ni'g gedacht wordt. De beteekenis van deze .bettaming staat niet vast. Beter ware het daarom', indien zij ionder ons nooit ingang gevonden had. Maar zij verkreeg eenmaal burgerrecht, we raken ze niet 'meer k^vijt, en hebben er dus tnlee te rekenen.

Ook met 'den naam parochie-stelsel wordt gedoeld op een zekeren vorm van indeeling of verdeeling der stadskerk. Doch toegekomen aan de Radere omschrijving, hoe taifen zich nu die indeeling of verdeeling denkt, gaat men uiteen. Waai--"1 men echter (O'ofc verschille, hierover zijn allen ™t eens, dat toepassing van dit stelsel mogelijk 'S niet behoud van de eenheid der stads-~^rk, en dus m e t ha nd h a Vi ng V a n é é n k e r-••^raad. Aldus opgevat, komt het ons voor, dat nitóvierstand uitgesloten is. Het verschil met kerk-Plitsing springt zoo duidelijk in 't oog. , .

Het parochie-stelsel moge de eenheid der ^ik niet ei s oh'en, het laat er in elk geval ruimte­ voor. Kerksplitsing brengt echter zeer beslist ihet p r ij s g e V e n van die 'eenheid mee. Hierbij denken wij aan het uiteenvallen van de groote stadskerk in meerdere, naar vaste grenzen afgebakende, zelf stau'dig e kerken, elk onder een eigen kerkeraad, en elk met één of m'eer predikanten

Meer dan vroeger werd gestuurd in de richting van het zg. parochie-stelsel.

Hierbij mioet allereerst gedacht aan de v e r m e e r-derin'g van het aantal p red ik an ts plaatsen. In Ani'sterdam kwiam 'dit.van 9 opi 11, in Rotterdam van 7 op 8, in Den • Haag van 4 O'pi 6, in Utrecht van 3 op 5. Vanzelf hield in vele gevallen die vermeerdering verband met de uitbreiding der gemeente, werd soms door die uitbreiding geëischt. Evenwel zou het onjuist zi|n, ze uitsluitend als gevolg van 'die uitbreiding ^ beschouwen. Het is ook, ja vooral, de drang naar betere bearbeiding der gemeente, naar trouwer vervulling van de roeping der ambtsdragers, die er toe heeft geleid. In Amsterdam b.v. bleef iliet zielental vrijwel op dezelfde hoogte; het verminderde niet, maiar noemenswiaardige voioruitgang viel evenmin te boeken'). Toch werd in 1920 'de elfde dienaar des. Woords beroepen. Hiertoe drong de O've'rtuiging, dat de omvang van vele wijken'noodig mloest worden ingeperkt. En dit kon alleeiï; '" ivanneer een nieuwe wijk werd" geformieerd miet een eigen predikant, en 'met een eigen groep van ouderlingen, die beni ter zijde staan. Dat dit aan de herderlijke verzorging der gemeente ten goede moet komen, ligt voor 'de hand.

Voorts dient liier gewezen oip de belangrijke wijziging, die werd aangebracht ten opzichte van de verkiezing' van ouderlingen en diakenen. Vroeger was de toestand zoo: , dat de geheele giemjeente uit één door - den kerkeraad opgemaakt grostal of dubbeltal aanwijzen inOiest degenen, die zij voor den dienst van beide ainhten geschikt achtte. Wel werden de stemgierechtigde leden voor elke wijk afzonderlijk in vergadering saamgero'e'pen, maar dezen hadden am'btsdragers te kiezen voor heel de gemeente, Hetmeerendeelvanhen, die voorgedragen Wierden, was hun vreemd, want behoudens een enkele uitzondering kennen zij sleChts degenen, die met hen in hetzelfde stadsdeel wonen. Velen, ook van de overigens „meelevende" leden namen dan ook niet m-eer aan de stemiming deel. Niet uit laksheid of 'onversdhilligheid, maar omdat deze zaak htm te ernstig was dan dat zij zóó daaraan konden meewerken. Om een keuze te doen moet men, althans eenigermate, in staat zijn over meerdere of mindere geschiktheid der ca!ndidaten te oordeelen. Omdat zij de voorgestelde broeders niet kenden, wisten zij niet, aan wie de voorkeur te geven, en — bleven thuis. Maar dit was niet het eenig bezwaax der gevolgde methode. Geschikte en bekV; ame broeders, ofschoon herhaaldelijk op de nominatie voorkomende, ' werden nooit tot het ambt geroepen. In de vergadering van de wijk, waarin ze woonden, soms ook nog in die eener nabijgelegene, kregen ze een voldoend aantal stenimen, maar in de andere, waar men hen niet kende, werden vanzelf weinig of geen stemtoen op hen uitgebracht. De 'uitslag der stemtaing was meestentijds zoo, 'dat uit sommige 'wijken vele, uit andere schier geen broeders konden worden benoemd. Met dit gevolg, dat voor bepaalde wijken ouderlingen en diakenen moesten worden aangewezen, die vaak op zeer groeten .afstand woonden van hun arbeidsterrein. Dat 'daardoor het geregeld toezicht op 'de ledeirln hooge mate beim-oeilijkt werd, spreekt vanzelf. Van innige saambinding en hartelijk verkeer tusschen de leden en hunne amhtsdragers, kon zoo geen sprake zijn.

De nieuwe regeling, naar we meenen eerst te Amsterdam, daarna ook te Rotterdam' en te 's-Gravenhage in praetijk gebracht, heeft deze bezwaren wel niet alle, 'maar toch goeddeels ondervangen. De kerkeraad maakt niet meer één dübbeltal op voor alle wijken tezamen, maar zoovele dubbeltallen aJs er wijken zijn. De gecom; mitteerden voor elke wijk (predikant, ouderlingen en diakenen) dienen vooraf bij den kerkeraad een voordracht in, waarop tweemaal 'zoo'veel namen voorkomen van in hun 'wijk wonende (of indien in deze niet genoegzame voor het ambt geschikte krachten te vinden zijn, van in een .nahurige wijk wonende) broeders, als er in hun wijk vacatures te ver-XTillen zijn. Nadat deze wijkvoordrachten doo-r den fceffceraad b'eoordeeld, zooi noodig gewijzigd, en vastgesteld zijn, worden de stemgerechtigde leden van. elke wijk 'Opgeroepen, om hun stem, uit te brengen ter voorziening in de vacatures, welke in hun eigen wijk zijn ontstaan. Zoo geldt dan thans bij 'de verkiezing van ambtsdragers de regel: door de wijk, voor de wijk, uit de wijk. Het kan nu niet meer voorkom'en, dat bekwame en geschikte broeders herhaaldelijk worden voorgedragen, zonder gie'kozen te worden, om de eenvoudige reden, dat het in hun wijk' op hen uitgebracht stemmencijfer te niet wordt ge-daan, doordien zij in andere wijken weinig of geen stemme-n verkrijgen. Gegronde redenen, om niet aan de stemtaing deel te nemjen, zijn er niet meer. Immers, men werkt nu niet 'mee aan de verkiezing van ouderlingen en diakenen, met welke mien wellicjit nooit in aanraking zal komen, omdat zij in een geheel ander deel van 'de stad arbeiden, maar van amibtsdragers, onder wier rechtstreeksch toezicht men staat, en op wier bizondere zorg m-en miag rekenen.

In dit verband dient ook nog' de aandacht gevestigd op .het catechetisch onderwijs. Tot vóór een paar jaren waren, althans in Amsterdam', de ouders vrij in de .keuze va, n den predikant, bij wien zij hunne kinderen ter ciatechisatie wilden zenden. Ma, ar deze vrijheid leidde noodwendig tot ongebondenlieid. Willekeur en wanorde werden er door in de hand gewerkt, en de controle niet weinig bemoeilijkt. Doch ook hierin kwata' verandering ten goede. Maatregelen werden getroffen, om ook in 'dit opzicht den gemeenschapsband tusschen da in éénzelfde stadsdeel wonende kerkleden te versterken. De nog niet ten avondmaal toegelatenen zijn nu voor 'de catechisatie .aangewezen op den predikant van de wijk, waarin zij wonen. En het is 'den 'dienaren des Woords niet geoorloofd, catechisanten uit andere wijken aan te hemen, tenzij deze een „bewijskaart" van hun wijkpredikant kunnen overleggen, waaruit blijkt, dat zijnerzijds daartegen geen bezwaren b-estaan.

Met w; at wij" naar Voren brachten is o.i. voldoende bewijs geleverd, dat het niet .aangaat, onze grootestads-kerfcen te beschuldigen van een stillekens berusten in verouderde toestanden. Aan reformatiedrang ontbreekt het niet. En de uitweg uit de impasse, waarin de kerk is geraakt, wordt gezocht in de richting van het parochie-stelsel. Aan de eenheid 'der kerk houdt, 'men vast. Die eenheid moet zich in den éénen kerkeraad blijven uitspreken.

Intusschen deinsde taien lerug "voor strenge doorvoering van het parochiale systeem'. Halverwege bleef m-en staan. 'Wat verkregen werd, hoe • belangrijk ook op' zichzelf, kan slechts verscherpte wij kin deeling' worden genoemd.

1) Hierover verwondere men zich niet. Wie weet, hoe groot het aantal gezinnen is, dat in de laatste jaren vertrok naar Amsterdam-Zuid, Sloterdijk, Watergraafsmeer, Bloemendaal; Heemstede, Bussum en Hilversum, om maar geen andere plaatsen te noemen, staat verbaasd, dat de Gereformeerde Kerk van Amsterdam haar ledental niet zag slinken, en dat zij, niettegenstaande een aanzienlijk deel der vertrokkenen tot de , , met aardsehe goederen gezegenden" behoorde, er toe-kon overgaan, uitbreiding te geven aan het getal van hare dienaren dés Woords. Intusschen duurt de exodus nog steeds voort. In de eerste vier maanden van dit jaar vroegen reeds 292 leden attestatie aan, van wie ruim 100 verhuisden naar Amsterdam-Zuid. , ;

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen