Revue 1997 - pagina 54

vu histonque Abraham Kuyper in Amerika Over een paar maanden wordt in de Verenigde Staten herdacht dat de voornaamste stichter van de Vrije Universiteit, Abraham Kuyper, een eeuw geleden dat land bezocht en er lezingen gaf aan het Theological Seminary van de Presbyteriaanse Kerk in Princeton, New jersey. Tussen 10 en 21 oktober 1898 hield hij daar zes voordrachten over het calvinisme, op uitnodiging van dit destijds toonaangevende kerkelijke opleidingsinstituut. Princeton eerde niet alleen de theoloog Kuyper, maar ook Kuyper de politicus. Op 22 oktober ontving hij van Princeton University een eredoctoraat in de rechten. Kuyper sprak over het calvinisme in het kader van een jaarlijkse lezingencyclus, waartoe in 1878 het initiatief was genomen dankzij een gift van seminarium-bestuurder L.P. Stone. Kuyper behandelde daarin het calvinisme niet zozeer in confessionele, kerkelijke of theologische zin, maar vooral als levensbeschouwing, dat wil zeggen als een religieuze overtuiging met een eigen visie op de verhouding van de mens tot God, tot zijn medemens en tot de wereld. Als overtuiging met een zelfstandig beginsel achtte hij voor het calvinisme de taak weggelegd in naam van het christendom tegen de modernistische tijdgeest op te treden en hem te weerstaan. Deze cyclus Stone-lezingen over het calvinisme is Kuypers bekendste en meest verbreide publicatie, die op verschillende christelijke opleidingen in de Verenigde Staten decennia lang tot de verplichte lectuur behoorde en die tot op vandaag verkrijgbaar is in de Amerikaanse boekhandel. Kuyper heeft velen in Nederland bezield met het ideaal van een calvinistische cultuur, waarvan de Vrije Universiteit een van de meest sprekende resultaten is. Vandaag is Kuyper in ons land echter hoofdzakelijk onderwerp van historisch onderzoek door theologen, historici en literatoren. Maar op de herdenking in Princeton wordt de aandacht veeleer bepaald bij de vraag wat Kuypers actuele betekenis is. Men denkt dan niet zozeer aan zijn betekenis op wetenschappelijk gebied, maar vooral aan die op

politiek en levensbeschouwelijk terrein. Een eeuw na Kuypers optreden zijn de Amerikanen opnieuw geboeid door het feit dat, en de wijze waarop hij de religie een plaats heeft gewezen in het publieke leven. Welke indruk Kuyper in 1898 in de Verenigde Staten heeft gemaakt blijkt uit een door de kerkhistoricus David B. Calhoun geschreven geschiedenis van Princeton Theological Seminary. Het tweede deel daarvan, 'The Majestic Testimony', kwam vorig jaar uit en handelt over de periode 1869-1929. Daarin worden namen van diverse Europese theologen vermeld, onder andere die van Karl Barth en van Herman Bavinck, hoogleraar voor de dogmatiek aan de Vrije Universiteit van 1902 tot 1921. Maar de enige buitenlander aan wie niet slechts een enkel woord, maar pagina's worden gewijd, is Abraham Kuyper. Niet alleen vanwege zijn thematiek, maar ook vanwege zijn voordracht was Kuyper voor velen onvergetelijk en Calhoun beschrijft de indruk die hij op zijn gehoor te Princeton maakte: 'Ze zagen een opmerkelijk knappe man van iets meer dan zestig jaar, met grijzend haar en onder dikke borstelige wenkbrauwen een paar doordringende ogen. Hij sprak op besliste en gezaghebbende toon - met een welklinkende, duidelijke stem en met energieke ogen die nu en dan vuur schoten'. Maar de waardering voor zijn Stone Lectures gold vooral de inhoud. De belangrijkste hoogleraar van het seminarie, B.B. Warfleld, prees Kuyper om zijn roep om een zelfstandige, calvinistische wereldbeschouwing, en om zijn ideaal geheel de cultuur in christelijke zin te hervormen. Dat ideaal lijkt nu verzwakt, maar destijds was het optreden van Kuyper hier en in Amerika aanstekelijk en de organisatoren van de herdenking in 1998 hopen diens ideaal te doen herleven. Was het niet Kuyper zelf, die er aan het slot van zijn Stone-lezingen op wees, dat het ook in de wereld van de ideeën en overtuigingen winteren kan, maar evenzeer dat, net als in de lente, op eens alles uitbotten en van leven ritselen kan?

Dr. George Harinck Historisch Documentatie Centrum

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen