Studentenalmanak 1918 - pagina 101
FARRAGO 87
bekoring voor het eenheidzoekend bewustzijn wel immer
zal behouden, i) Want in haar licht worden vele scheidslijnen
tot verbindingswegen en vele tegenstellingen tot veeleenig-
heden. »Indien dan het zijnde zóó is, dan s p r e k e n a l l e
m e n s c h e n w a a r h e i d « , zegtProtegoras in een sluitrede.^)
Natuurlijk is in de twee bovengenoemde richtingen het
moderne denken geenszings uitgeput. Er zijn allerlei neven-
stroomingen en combinaties, waarop we hier niet kunnen
ingaan. Toch komt het mij voor, dat we in het voorgaande
te doen hadden met twee fundamenteel uiteenloopende
denkmethoden, die ik zou willen karakteriseeren — dit is
slechts van verre benaderend — als de p h a n t a s t i s c h e
en de k r i t i s c h e (dit is een zuiver logisch, geen waar-
deeringsoordeel).
Ue phantastische heeft in de geschiedenis van het
denken de oudste brieven. Zij is ook noodwendig fundament,
waarvan de kritische heeft uit te gaan. Zonder haar voor-
afgaan is de kritische psychologisch onmogelijk. In de
phantastische methode denkt het denken zijn object, in de
kritische doorzoekt de geest eigen oorsprong, beteekenis,
wezen en recht. In de eerste is het streven gericht op het
verwerven van wetenschap, de tweede tracht aan te geven in
hoeverre aan het denken het recht toekomt, de ervaring,
d. i. het onmiddellijk gegevene, te overstijgen. De eerste
is objectief, de tweede subjectief gericht. Beiden gemeen
is wel vóór alle logiciteit iels van die mystieke platonische
'£i>wi^ die volgens Socrates alle levensvormen, van , de
laagste tot de hoogste, omvat en doordringt. ^) Tenslotte
gaat toch a l l e denken uit naar het zijnde. iViaar dit is
het verbijsterende dat het zijnde velerlei is. Zoo is het
bewustzijn van ieder individu een zijnde, maar ook de
1) Vgl Religionsgeschichtliche Volksbilcher, v. Reihe, 13. Heft: Die neue
Diesseitsrehgion, door Prof. Johannes VVendland.
2) Bij Ritter en Prelier, Historia Philosoph. Graec. 9. ed. pag. J 8 8 .
s) Plato's Symposion 201 D. vlg
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 januari 1918
Studentenalmanak | 130 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 januari 1918
Studentenalmanak | 130 Pagina's