Studentenalmanak 1918 - pagina 101

FARRAGO 87

bekoring voor het eenheidzoekend bewustzijn wel immer

zal behouden, i) Want in haar licht worden vele scheidslijnen

tot verbindingswegen en vele tegenstellingen tot veeleenig-

heden. »Indien dan het zijnde zóó is, dan s p r e k e n a l l e

m e n s c h e n w a a r h e i d « , zegtProtegoras in een sluitrede.^)

Natuurlijk is in de twee bovengenoemde richtingen het

moderne denken geenszings uitgeput. Er zijn allerlei neven-

stroomingen en combinaties, waarop we hier niet kunnen

ingaan. Toch komt het mij voor, dat we in het voorgaande

te doen hadden met twee fundamenteel uiteenloopende

denkmethoden, die ik zou willen karakteriseeren — dit is

slechts van verre benaderend — als de p h a n t a s t i s c h e

en de k r i t i s c h e (dit is een zuiver logisch, geen waar-

deeringsoordeel).

Ue phantastische heeft in de geschiedenis van het

denken de oudste brieven. Zij is ook noodwendig fundament,

waarvan de kritische heeft uit te gaan. Zonder haar voor-

afgaan is de kritische psychologisch onmogelijk. In de

phantastische methode denkt het denken zijn object, in de

kritische doorzoekt de geest eigen oorsprong, beteekenis,

wezen en recht. In de eerste is het streven gericht op het

verwerven van wetenschap, de tweede tracht aan te geven in

hoeverre aan het denken het recht toekomt, de ervaring,

d. i. het onmiddellijk gegevene, te overstijgen. De eerste

is objectief, de tweede subjectief gericht. Beiden gemeen

is wel vóór alle logiciteit iels van die mystieke platonische

'£i>wi^ die volgens Socrates alle levensvormen, van , de

laagste tot de hoogste, omvat en doordringt. ^) Tenslotte

gaat toch a l l e denken uit naar het zijnde. iViaar dit is

het verbijsterende dat het zijnde velerlei is. Zoo is het

bewustzijn van ieder individu een zijnde, maar ook de

1) Vgl Religionsgeschichtliche Volksbilcher, v. Reihe, 13. Heft: Die neue

Diesseitsrehgion, door Prof. Johannes VVendland.

2) Bij Ritter en Prelier, Historia Philosoph. Graec. 9. ed. pag. J 8 8 .

s) Plato's Symposion 201 D. vlg

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen