Studentenalmanak 1948 - pagina 215

blijk van zulk een vooringenomen kijk op de werkelijkheid, dat

men niet anders dan met de grootste reserve tegenover de

door hem aangevoerde gegevens en de daarop gebaseerde

conclusies kan staan. Onze wereld zal niet verlost worden

door den Russischen evenmin als door den Amerikaansen

mens. Wij hebben jarenlang dezelfde pretentie van den Ger-

maansen mens moeten aanhoren en aanzien en wij weten wat

er van dien Germaansen mens geworden is. Noch het pessi-

misme van Spengler, noch het — uiteindelijke — optimisme

van Schubart kan richtinggevend zijn voor ons denken en

handelen. Daarvoor zijn alleen reeds zuiver wetenschappelijk

gezien hun beschouwingen te speculatief.

Op het ogenblik is een interessante discussie gaande tussen

den Engelsen historicus A. J. Toynbee en den Utrechtsen

hoogleraar Geyl. In zijn nog onvoltooid reuzenwerk „A study

of History" heeft Toynbee een poging ondernomen om door

een vergelijkende studie van beschavingen tot zekere algeme-

ne regels over haar ontstaan en ondergang te geraken. In een

sprankelende voordracht voor het Historisch Genootschap

heeft Geyl m.i. overtuigend aangetoond, dat het onmogelijk is

uit het verloop der geschiedenis in het verleden vaste lijnen

aan te geven, volgens welke zij zich in de toekomst zal ont-

wikkelen. „Elk historisch feit is uniek en daarom onverge-

lijkbaar met andere." Trouwens, Toynbee zelf schijnt volgens

een radiodebat met Geyl voor de B.B.C, op 4 Januari van dit

jaar zijn systeem ninder strak te nemen dan zijn geschriften

zouden doen vermoeden. Uit deze zou men de conclusie trek-

ken, dat onze beschaving zich in een niet te stuiten proces van

neergang bevindt. In het radiodebat heeft hij verklaard, dat

hij niet bedoeld heeft dat te betogen en dat de „bewijzen",

welke hij in de geschiedenis meent gevonden te hebben, hem

niet in staat stellen de toekomstige ontwikkehng met enige

zekerheid te voorspellen. V a n een Christen-denker als Toyn-

bee is, zou men overigens moeilijk iets anders kunnen ver-

wachten. De geschiedenis is geen regelmatig lopend uurwerk.

Wij moeten, dunkt mij, als in zoveel andere vraagstukken,

ook in dit realist zijn. Onze beschaving vertoont onmiskenbare

crisisverschijnselen, van haar behoud geldt met enige variatie

205

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen