Vrije Universiteitsblad 1970 - pagina 73

versiteit met een grondslag willen werken, want hij aanvaardt geen wetenschapsbeoefening op een geestelijke basis zoals wij dat zien. U weet wel, dat hele verhaal over natuur en bovennatuur Maar dit is, moet ik toestemmen, theoretisch gepraat, want op dezelfde grond zou je dan aan de V.U. ook geen lutheranen kunnen verwachten, en die zijn er gelukkig wel. Bent u niet bang dat de handhaving van de woorden ,,op gereformeerde grondslag" in de naam van de Ver-

eniging het misverstand dat de V.U. een kerkelijk gereformeerde universiteit is, zal doen blijven bestaan? Die naam is gehandhaafd om de band met het verleden tot uitdrukking te brengen, staat het zo niet in de toelichting? Goed. Met die naam typeer je iets, en als iemand me vraagt of de grondslagomschrijving deze naam dekt, zeg ik: ja. Vraag je me of die naam uitputtend gedekt is, dan aarzel ik. Je zou immers ook kunnen praten over christelijke, of liever, protestants christelijke universiteit. Maar is dat genoeg?

KENTERING mr. P. f.

Wat er aan de universiteiten in veel landen en ook aan de V.U. aan de gang is, is moeilijk nauwkeurig aan te duiden. Weinig beschouwingen bevredigen en ook dit artikeltje wil alleen maar een paar verschijnselen aanduiden zonder te beweren de volledige samenhang te doorzien. Natuurlijk draait alles weer om het eigenlijke karakter van de universiteit. Geweten wat een universiteit precies is, heeft de mensheid nooit. Ook de oudste opvatting, uit de middeleeuwen (de universiteit duidt op de universitas als volheid der wetenschap) is omstreden. In deze tijd van bevrijdingsherdenking herinnert men zich de universiteit in oorlogstijd en vraagt men zich af wat wij er daarna van hebben gemaakt. In alle extra-nummers viel over het studentenverzet niets te lezen. Studenten herdenken niet, maar willen vooruitzien, mits kritisch. Hun interesseert niet wat wij hebben opgeruimd, maar wat er nog op te ruimen valt. Het „tot zover", de dankbaarheid over wat bevochten, behouden en gebouwd werd, lijkt niet meer interessant. Alles draait hun om kritiek op de fouten van heden, om een betere toekomst, en als men die niet ziet, om een wegwerken van de huidige structuur, die geen

Verdam

waarborgen voor een betere toekomst in zich heeft. Gereformeerden hebben altijd sterk geleefd uit de geschiedenis, uit Calvijn en Kuyper, uit grondslag en beginsel. Zij hebben vandaar uit groots werk verricht en hun fouten gemaakt. Zij hebben vooral geleefd uit een normbesef, dat hen tot daden dwong, en uit een plichtsbesef, inclusief de dankbaarheid, waaruit ook de V.U. geworden is, wat ze is. Zij werden van achteren gedreven en zij deden wat. De huidige generatie voelt dit alles heel anders. Zij worden niet gedreven maar getrokken. Niet het beginsel, maar de hoop; niet de dankbaarheid, maar de toekomst bepaalt hun streven; niet de Verlossing, maar het Koninkrijk. Dat is zo vreemd niet. De ouderen onder ons zijn opgegroeid in een bepaald soort onzekerheid. De kindersterfte, de Spaanse griep en de vliegende tering gaven aan het leven een individuele onzekerheid, waar de mens machteloos tegenover stond. In die onzekerheid was het vaste uitgangspunt de troost in leven en sterven, die tot daden zette. Nu is er ook veel onzekerheid. Maar die onzekerheid verschilt in twee opzichten van de vroegere: ze is nu collectief tegenover vroeger individueel en ze is nu minder onafhankelijk van

Moet er niet iets bij als: gelovig protestant? Of: orthodox protestant? Dat gaat toch allemaal niet. En ja, wat dat misverstand betreft, zou de kans daarop nog wel zo groot zijn? Tal van hervormde theologen dienen zich aan als gereformeerd en bepalen daarmee tegenwoordig een beter begrip van die term in brede kringen. Laat me van de theologen alleen maar noemen de hoogleraren Berkhof, Van Ruler en Miskotte. Het woord wil uitdrukken: de gereformeerde tak van de Reformatie, a.j.k.

het menselijk kunnen. Dat menselijk kunnen, en vooral de medische wetenschap heeft immers die ziekten, die vroeger dodelijk waren, onder de duim gekregen. De kans dat iemand van 18 jaar ook 60 jaar wordt, is enkele malen groter dan vroeger. De kans van sterven op jonge leeftijd speelt voor de enkeling geen noemenswaardige rol meer in zijn denken. Er is wel een heel andere kwade kans die hem bedreigt, maar die treft allen tegelijk en samen: de collectieve vernietiging door de moderne oorlogsvoering. Het is daartegen dat hij zekerheid zoekt. Hij heeft gezien wat de mens en de wetenschap presteren kan, en hij heeft niets minder godsvertrouwen als hij nu ook voor dit probleem zijn eisen aan mens en wetenschap stelt. Zo wordt actueel waartoe wetenschap werkt en zo raakt de vraag waaruit wetenschap werkt naar de achtergrond. Dat is dus een verschuiving van uitgangspunt naar doelstelling, misschien van theorie naar praktijk. Door dat alles heen speelt het vraagstuk van gezag en democratie. Vroeger hoefde gezag om zich te kunnen handhaven, zich niet waar te maken. Het deed dat meestal wel, maar het kon desnoods zonder. ,,Gezag is gezag" was eens een sluitend argument. Tegenwoordig moet gezag zich waarmaken, anders houdt het 't op den duur niet. Dat mag geen bezwaar zijn, want werkelijk gezag is geen formele zaak, maar heeft wel degelijk inhoud. Beide verschuivingen moeten positief gewaardeerd worden. De verschuiving van uitgangspunt naar doel lijkt beginselverloochening, maar is het niet. Stellig zit er een overschatting van het menselijk kunnen in, maar beginsel-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen