VU Magazine 1971 - pagina 151

m

magazine

Volksbeweging-conceptie anders over. In de tweede plaats denk ik dat Drees sr. daarom ook nooit in de 'doorbraak' geloofd heeft, omdat hij een verwatering duchtte van wat hij onder socialisme verstond. Vorrink dacht daar anders over. Het is met dat socialisme zonder dogma's natuurlijk moeilijk onder woorden te brengen. Maar ik weet dat Drees sr. een echte, enthousiaste socialist is. Er was dus, dunkt mij, een duidelijke spanning tussen de oude en de nieuwe gelederen in de Nederlandse sociaUstische vv'ereld - van P.v.d.A. kon je toen nog niet spreken die behchaamd werd in de personen van Drees en Schermerhorn. Maar beiden zijn intelligent en waarschijnlijk ook wel enthousiast genoeg geweest om het samen eens te worden. Zeer heterogene historische factoren hebben bij de kabinetsformatie van 1945 tot een kortstondige homogeniteit geleid. De socialisten wilden van de vooroorlogse regeringscombinatie af. De vernieuwingsbeweging van de Nederlandse Volksbeweging wilde - anders dan de klassieke socialisten - van

'Er was (...) een duidelijke spanning tussen de oude en de nieuwe gelederen in de Nederlandse socialistische wereld, die belichaamd werd in de personen van Drees (links) en Schermerhorn (rechts).'

het vooroorlogse democratische systeem af Beide waren bereid delen van de aanhang van christelijke partijen te accepteren, mits ze hen behoorlijk konden inkapselen. Ik geef mijn mening voor wat ze waard is, maar heb mijn ogen en oren niet in m'n zak gehad toentertijd. De koningin gaf Schermerhorn en Drees de opdracht tot kabinetsformatie. Herstel en vernieuwing. Zulk een opdracht kan alleen aanvaard worden als de beide heren het eens zijn. Ze hebben de opdracht aanvaard en hebben dus een compromis ad hoc Want verder kun je niet gaan als je Scherfnerhorn en Drees bekijkt - bereikt. Dat betekende praktisch dat de Nederlandse Volksbeweging en de socialisten in Nederland de baas werden.

Nu moet ik noodzakelijkerwijs even een excursie maken naar de liquidatie van de verzetsbeweging. De naoorlogse situatie van de verzetsbeweging was deze dat er een G.A.C, was, die zich met de typische problemen van de afwikkeling van het verzet zou bezighouden en dat er een N.A.C, zou komen, die zich met de politiek bezig zou houden. Ik heb in beide gezeten. De N.A.C. - veel te laat door de regering als officieel orgaan ingesteld - werd een flop, want de regering trok er zich niets van aan. Ze heeft, geloof ik, alleen invloed gehad op de zuivering en aanvulling van de tijdelijke Tweede Kamer van de tijdelijke StatenGeneraal, waar de regering zich ook niets van aantrok. Ik ben blij dat ik daar nooit in gezeten heb. De G.A.C, heeft maar een kort leven gehad, gelukkig. Ik herinner mij dat ik, tijdelijk voorzitter van dit gezelschap, toen het na de oorlog voor het eerst bijeenkwam, benaderd werd door de heer Frans Goedhart, Parool-man, kamerlid voor de P.v.d.A. geweest, nu D.S.'VO, nauw verwant aan Jacques Gans van de Telegraaf, met wie hij in hetzelfde jaar uit de communistische partij gegooid is, kortom een volbloed reactionair - niets in de geest van welke Drees ook. Aanwezig was ook Geert Ruygers, die er Christophoor (een r.-k. verzetsblad) en de 'Je Maintiendrai-groep' (Schermerhorn) vertegenwoordigde. Ruygers had echter ook een rol gespeeld in de Nederlandse Unie. Ik heb hem goed gekend. Hij was mijn collega in de Tweede iCamer. Integer en knap. Maar hij was in de Nederlandse Unie helemaal mis geweest. Geen verrader, maar poUtiek mis. Goedhart kwam naar me toe en zei: 'Die vent smijt je er toch uit?' Ik zei: 'Dat kan niet want hij is een legaal vertegenwoordiger van een erkende illegale organisatie.' Goedhart af. Een jaar later zaten ze samen in één P.v.d.A.-fractie van de Tweede Kamer. Van het verzet zijn op de dag van vandaag maar twee goede dingen overgebleven. Dat is ten eerste op sociaal gebied de 'Stichting 40-45' en op politiek-cultureel gebied een deel van de voormalige illegale pers. De hele rest mag, wat mij betreft, verdwijnen en dat zou nog gezond zijn ook. Ik ga weer door met de kabinetsformatie. De Nederlandse Volksbeweging en de socialisten schreef ik, hadden de zaak in handen. Ze wilden een nationaal kabinet. In bepaalde omstandigheden, in tijden van nood, kan een nationaal kabinet noodzakelijk zijn. Maar niet op grond van een nationale eenheidsmythe. Dat was echter hun zaak. Schermerhorn en Drees hadden hun regeringsprogram - waarschijnlijk zeer begrijpelijk, alleen maar in grote lijnen - klaar en hadden verscheidene personen aangezocht om minister te worden, die dat, kennelijk op de basis van dat program hadden aanvaard. Ze zijn toen bij mij gekomen en boden mij hét ministerie van Binnenlandse Zaken aan. Dat was een royaal aanbod. Het was een uitermate belangrijk departement en ik had er eigenlijk wel zin in.

:HEMIE BIOCHEMIE MICROBIOLOGIE FARMACIE

GISTEN ENZYMEN ANTIBIOTIGA ;HEMOTHERAPEU"

A

**» V a n o n * ®

O N S TERREIN IS DAT V A N DE VOEDSELVCDRZIENING EN DE VOLKSGEZONDHEID

011¥

45

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen