VU Magazine 1971 - pagina 29

Het is w a a r omdat het gebeurt..

Commentaar door Nico Scheepmaker Mijn opdracht is, een commentaar te schrijven op het hoofdstuk 'Zeskamp als een concrete vorm van sociale participatie' in de scriptie van Martin Veenendaal, getiteld: 'Televisiekijker: participant of spectator'. Alvorens dit varkentje te wassen, wil ik eerst een appeltje met Veenendaal schillen, om daarmee tegelijkertijd mijn uitgangspunt bij het beoordelen van de Zeskamp duidelijk te maken. Ik citeer uit het hoofdstukje 'krantenkritieken': 'De mening van Scheepmaker, (...) over Zeskamp is waarschijnlijk negatief of onverschillig, hetgeen niet uit zijn stukjes is op te maken'. Dit lijkt mij, wetenschappelijk gezien, een slechte beurt van Veenendaal. Als mijn mening niet uit mijn stukjes is op te maken, waarom veronderstelt hij dan dat die waarschijnlijk negatief of onverschillig is, waarom niet positief? Dat ten eerste. En als hij wel een kritiek citeert uit Het Parool van 6/8/70 waarom dan niet de uitvoerige 'kritiek' die ik schreef op 11/6/70? Laat ik die voor de aardigheid hier nog eens in zijn geheel overnemen:

'Het was precies tien minuten over tien toen in de buurt waar ik woon alle mensen de straat opstroomden of op hun balkonnetjes kwamen om met elkaar de prestatie te vieren van Gert-Jan van Tilburg, die met 197 kilo in zijn zakken de schuimrubber hindernisbaan in Como wist te overmeesteren. Weliswaar eindigde Gert-Jan daarmee op de tweede plaats, achter Ludwig Herwagen uit Duitsland, maar het betekende wel dat Nederland in de totale rangschikking de tweede plaats bezette achter het Duitse team. Terecht bleek de coach van de Nederlandse ploeg de joker voor Gert-Jan te hebben ingezet, waardoor we een dubbel aantal punten veroverden, alhoewel: achteraf gezien had hij de joker beter kunnen bewaren voor onze schansspringers, die liefst acht kegels wisten aan te raken bij hun skiduik voorover in het water!

Maar dat is gepraat achteraf. Het gehos en gezang verstomde trouwens al snel, iedereen kroop weer vlug terug voor zijn beeldbuis, want achtergebleven gezinsgenoten hadden hen toegeroepen dat de laatste meesterproef, het schaatsen tegen de helling op en daarbij een gezicht samenstellen uit losse onderdelen, katastrofaal voor het Nederlandse team dreigde te eindigen. Die jongeman deed wat hij kon, maar het meisje (....) kwam wat bangelijk naar beneden, en omhoog klauterde zij meer dan dat zij rolde. Een prachtige, althans bevrediging schenkende tweede plaats ging verloren! Wat Feijenoord in Milaan aan Nederlandse prestige won, deed Dronten in Como weer teniet. We moesten genoegen nemen met de vierde plaats, met als enige troost dat ook de Duitsers hun fraaie plaats verloren zagen gaan en Italië de winst moesten gunnen. Voor de zoveelste keer bleek dus dat de thuisspelende vereniging in het voordeel is. Het zij zo. We kunnen niet altijd winnen, trouwens, onze tijd komt ook nog wel, straks in Dronten. Laten de tegenstanders hun buiken maar vast nat maken, want de avond en nacht voor de wedstrijd zullen wij Nederlanders met toeters en lawaai voor hun hotel aanwezig zijn om hen uit hun slaap te houden, zodat zij slaapwandelend, met het touwtje in hun mond en de gyroskoop wankelend van vermoeidheid, hun weg tevergeefs over het schuimrubber looppad zullen zoeken . .. Ik bedoel maar: de Italiaanse televisie, nog steeds verstoken van kleur, en van deugdelijke krijtjes, maakte er een mooi volksfeest van en wij hebben gekeken en bevonden dat het waar was omdat het gebeurde, en dat het dus goed was omdat het waar was, en dat we dus blij waren dat het gebeurde, omdat het weer eens bewees dat er meer dingen de moeite waard zijn in de wereld dan alleen, bijvoorbeeld (zelf naar keuze in te vullen)'. Als ik Veenendaal was geweest, had ik minstens de laatste regels als mening geciteerd. Kon hij er geen wijs uit worden? Wat bedoelt ie nou eigenlijk, is dat positief of negatief? Het is wat het is, de exacte mening over dit genre programma's. Ik heb Zeskamp (of Spel zonder Grenzen) ook eens 'de tweede sport' genoemd, in navolging van 'de tweede natuur' e.d. waarmee het afval (conservenblikjes, plastics, autowrakken etc.) wel wordt aangeduid. Zeskamp dient zich aan als een soort sport (men traint, men juicht, men is verdrietig, men spant zich tot het uiterste in voor 'de ploeg'), maar het bedient zich grotendeels van 'sportvreemde', om niet te zeggen: 'sportvijandige'middelen. Ik heb dat in het begin van mijn recensie aangegeven: kegels aanraken bij een ski-duik In het water,

met 197 kilo in de zakken een schuimrubber baan opklauteren etc. Bij Zeskamp is niet het spel (voetbalspel) tot sport verheven, maar het spelletje (zaklopen). Daardoor is Zeskamp innerlijk tegenstrijdig. Barend Barendse kan met nog zoveel precisie aankondigen dat Gert-Jan van Tilburg nu aan start komt, maar we zullen Gert-Jan nooit leren kennen, nooit zullen we opveren uit onze stoel en denken: 'Ha, Gert-Jan aan slag, nu zullen die buitenlanders wat te zien krijgen!', want hoe vaak we Dronten en Gert-Jan ook zullen zien deelnemen in Zeskamp, nooit zal hij zoals de 'echte sportman' gaver gestalte krijgen naarmate wij hem vaker zien, omdat hij in iedere nieuwe opdracht, als persoonlijkheid, 'gecrashed' wordt. Het is natuurlijk ook niet waar (zoals ik in mijn recensie ironisch stelde) dat de hele bevolking in een Ajax- of Feijenoord-bevlieging de straat op gaat als Dronten in een onderdeel als eerste eindigt. Er ligt een geweldige discrepantie tussen de oprechte speelvreugde, ontlading van spanningen in vreugdedansen of gesnik bij de voor 100% geïnvolveerde deelnemers, en de wijze waarop de kijkers zo'n Zeskamp tot zich nemen, zeg maar: savoureren. Diepe verslagenheid bij de deelnemers als Ansje in het water smakt met de schaal gebakjes tussen haar tanden, maar onstelpbare hilariteit in de Nederlandse huiskamers, uitgezonderd waarschijnlijk in Dronten. Zeskamp kent hetzelfde spanningsveld als bijvoorbeeld kunstrijden op de schaats: de inspanningen kunnen wreed verstoord worden door een val, een misslag, en die wetenschap houdt de spanning erin. Maar bij Sjoukje Dijkstra of bij Regina Heitzer, schrok je van zo'n tuimeling, ze deed even pijn, terwijl Zeskamp in feite gericht is op dat soort misslagen, en de kijkers thuis zitten te wachten op de missers, op het waterballet of het hulpeloze omvallen, want dat is pas leuk. Daar zit je voor te kijken. Heeft Martin Veenendaal, toen hij zijn scriptie schreef, het voorgaande allemaal beseft? Ik krijg de indruk van niet. Aan het slot van zijn hoofdstuk over Zeskamp, zegt hij dat er nog wel tot het jaar 2070 doorgegaan kan worden met dit soort tv-spelen en vervolgt: 'Dit is wellicht tot grote schrik van de meeste tv-recensenten. Zij behoren tot de weinige kijkers die het spel niet ku,nnen waarderen maar dit zal te verklaren zijn uit hun verplicht kijken, want anders keken ze vast niet. Gelukkig laat wat dit programma betreft niemand zich iets aan hun mening gelegen liggen!' Enthousiasme in de wetenschap, dat mag ik graag zien. Maar af en toe gaat hij in zijn verdediging van de Zeskamp zover, dat het wetenschappelijk een beetje dubieus wordt: wat in het nadeel van Zeskamp uitvalt wordt vergoelijkt (die leeftijdsgroep 27

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen