VU Magazine 1972 - pagina 405

Artsen moeten stelling nemen tegen oorlog door dr. J.A. Verdoorn

De stem van de artsenwereld met betrekking relatie heeft met de huidige sociale werkelijktot de stellingname in het ook sociaal-me- heid, het oorlogsvraagstuk benadert met een disch, zo uitermate relevante oorlogsvraag- toch wel volledig obsolete, uit de negentienstuk, is in verleden en heden nog maar zeer de eeuw stammende houding van onverschilligheid ten aanzien van problemen die zijn sporadisch tot uiting gekomen. De verklaring hiervan moet wel gezocht wor- beperkt vakgebied niet in directe zin raken. den in het feit, dat de meeste artsen bewust Veel bedenkelijker is de omstandigheid dat of onbewust, slechts weinig interesse verto- deze uitspraak, zonder protest van medische nen voor dit probleem en zich doorgaans zijde kon worden opgenomen in een modem uitsluitend met hun eigen vakgebied bezig- standaardwerk voor atoomgeneeskunde over houden. Een bewijs voor deze stelling vormt een onderwerp waarvan de maatschappelijke het feit, dat in de binnenlandse en buiten- en sociale betekenis voor ieder zonder meer landse medische pers dit onderwerp slechts in het oog springt. Dit feit zou er immers op uiterst zelden aan de orde wordt gesteld en kunnen wijzen, dat de houding van deze dat men daar geen oog blijkt te hebben voor medicus, die iedere medische verantwoordede sociaal-medische implicaties van dit vraag- lijkheid ten aanzien van de toepassing van de stuk, voor zover het althans niet zuiver me- mede door zijn arbeid geproduceerde vemiedische of medisch-technische kwesties be- tigingsmiddelen afwijst, door een aanzienlijk treft. En dat dit medische gebrek aan inte- deel van de Amerikaanse artsenwereld wordt resse voor de preventie van de oorlog niet gedeeld. Die verantwoordelijkheid zou alleen alleen een gevolg is van het nog niet werke- liggen bij de kernfysici, de politici en de mihlijk zien van dit probleem, maar dat deze a- tairen. De medicus kan in dit opzicht zijn politieke houding zelfs principieel als de handen in onschuld wassen. voor een medicus enig juiste wordt aange- Wel heeft na de tweede wereldoorlog de prezen, moge hier met een typisch voor- World Medical Association (W.M.A.) op grond van het feit dat deze totale oorlog beeld worden toegelicht. In het handboek van Behrens (e.a.) over tot medische handelingen had geleid die in 'Atomic Medicine' schrijft één van de medi- volstrekte tegenspraak waren met de tot dan sche auteurs dat er zich in de kringen van de internationaal aanvaarde normen van medikernfysici een groeiende onrust openbaart sche ethiek, zoals die o.m. in de Hippocratiaangaande de gevolgen van hun wetenschap- sche eed voorkomen, in 1948 de zgn. Declapelijk onderzoek voor de toekomst der mens- ration of Geneva geformuleerd, waarin een heid, een onrust die echter, althans volgens nieuwe, aan de moderne tijd aangepaste het inzicht van deze schrijver, ongegrond is. medische gedragscode werd opgesteld. Maar dan merkt hij in het vervolg van zijn In deze code is de eis opgenomen, dat géén betoog op: 'Het is maar gelukkig, dat medici godsdienstige, nationale, ras-, partij- of deze last van de verantwoordelijkheid niet be- standsoverwegingen zich mogen stellen tushoeven te dragen. De triomf van de fysici, sen de arts en zijn patiënt. En verder werd zoals die tot uiting komt in dit meesterwerk in deze code bepaald, dat: 'Zelfs onder bevan bewapening (nl. de thermo-nucleaire bom) dreiging' de arts zijn medische kennis niet zal vaarvan de effectiviteit en dodelijkheid is be- aanwenden in strijd met de wetten van de menselijkheid. wezen, is niet door medici uitgedacht.' En aan deze woorden voegt hij de verbijste- Eenjaar later, in 1949, werd door de W.M.A. rende uitspraak toe: een aanvullende 'Internationale Code van 'Jiit boek handelt niet over hoge politiek, over Medische Ethiek' opgesteld, waarin o.m. werd ethiek van de oorlogsvoering of over internatio- bepaald, dat het in strijd met de medische nale controle: als medici hebben wij met deze ethiek was om medewerking aan welke vorm van medische dienst ook te verlenen waarin zaken niets te maken.' de arts zijn professionele onafhankelijkheid niet zou kunnen handhaven. Geen realiteit Tenslotte gaf de W.M.A. in 1964, de 'VerHet beklemmende van deze uitspraak van klaring van Helsinki' uit waarin in het bijzonMedische zijde ligt niet in de eerste plaats der het medisch-wetenschappelijk onderzoek m het feit, dat een modem medicus, voor wie aan de bestaande medisch-ethische bepalin'Ie geneeskunde klaarblijkelijk geen enkele gen werd onderworpen.

In het vorige nummer van het VU-magazine publiceerden we voor de eerste keer 'n fragment van een hoofdstuk van het boek Arts en Oorlog van dr. J. A. Verdoom, dat deze maand zal verschijnen. Dat ging vooral over de houding van 'veteranen' ten opzichte van het verschijnsel oorlog. In dit nummer enkele gedeelten uit het hoofdstuk waarin dr. Verdoorn zich bezighoudt met de verantwoordelijkheid van de arts voor het verschijnsel oorlog. Dat is geen zaak, waar medici 'niets mee te maken hebben'. Dr. Verdoorn (69) was zendingsarts in Indonesië. In Nederland was hij verbonden aan het Instituut voor Sociale Geneeskunde (prof. Querido). Zijn boek, waaraan hij vijf jaar werkte, verschijnt bij de Stichting Uitgeverij Lynx, Kerkstraat 445, Amsterdam (f 45). De illustraties bij dit artikel zijn aiie uit 'Arts en Oorlog'.

Vrijblijvend Men zal moeilijk kunnen volhouden, dat de in de bovengenoemde verklaringen tot uiting gebrachte 'aanpassing' van de medische ethiek aan de moderne tijd van grote invloed is geweest op de houding van de internationale artsenwereld met betrekking tot het vraagstuk van oorlog en vrede. Daartoe was ze, zoals vele van deze verklaringen, te algemeen en te vrijblijvend en te veel op één bepaalde afwijking van het medische gedragspatroon gedurende de tweede wereldoorlog gericht. In ieder geval heeft deze revisie van de medische ethiek niet kunnen verhinderen, dat vele artsen zich tot op heden vrijwillig beschikbaar stellen voor een directe of indirecte deelname aan het internationale researchwerk betreffende de zgn. ABC(atomaire, biologische en chemische) technieken van oorlogsvoering, die in het bijzonder effectief zijn ten aanzien van de verdelging van de vijandelijke burgerij en van de flora en fauna van het vijandelijke territoir. Wehswaar wordt het zedelijke alibi voor de produktie van de ABC-wapenen altijd weer aangegeven in de uitspraak, dat ze 'uitsluitend voor defensieve doeleinden' zullen worden gebraikt. Maar wie de totale oorlogsvoering 41

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen