VU Magazine 1972 - pagina 191

magazine

die categorie behoren zichtbaar worden gemaakt, dan is voldaan aan de maatschappelijke behoefte. Ter illustratie noemde hij het feit dat van het aantal vermogensdelicten het overgrote deel niet ter kennis komt van de politie. Van het deel dat wel ter kennis van de politie komt, wordt ongeveer een kvi'art van de handelende personen opgespoord en een fractie daarvan verschijnt uiteindelijk voor de strafrechter. Het leek mr. De Back moeilijk vol te houden dat door deze vrij willekeurige selectie een eventuele bedreiging die door het totaal aantal vermogensdelicten zou moeten worden gevormd, zou worden opgeheven.

men volhouden dat dit gebeurt met de bedoeüng deze persoon positief in zijn gedrag te beïnvloeden. 'Dat kan nu eenmaal niet. Het is alsof je iemand in een schandblok plaatst, waarna je ter plekke met de therapie begint.' Wie wil blijven geloven in de individueel gerichte doelstelingen zoals die zouden worden nagestreefd in de straftoepassing, moet daarom met een grote boog om de maatschappelijke realiteit heen. Want die doelstellingen, zoals gedragsbeïnvloeding, hulpverlening, conflictoplossing, moeten plaatsvinden in een sociale omgeving.

Omgeving Mr. De Back tegen VU-magazine: 'Het heeft weinig zin allerlei theoretische doelstellingen

deelte van een antwoord geeft hij wel. In ieder geval zou van de kant van de juristen en criminologen kunnen worden gestreefd naar nauwkeuriger informatie. Zij zelf zijn deskundig en weten waarover ze spreken als ze het hebben over begrippen als 'delinkwent'; 'overval'; 'vermogensdelict' en wat dies meer zij. Ze gebruiken die woorden in beschrijvende zin en zien er wetsartikelnummer-zoveel achter. Buiten die beperkte kring van deskundigen echter worden dezelfde begrippen gebruikt om negatieve gevoelens uit te drukken. Mr. De Back: 'De informatieve inbreng in de zin: 'Meneer Jansen is een delinkwent" is even groot als die in de zin: "Mevrouw Jansen is een prostituee." Natuurlijk kunnen ons hier twee juiste of onjuiste gegevens sec worden meegedeeld,

Mythe De tweedeling tussen een 'goede' meerderheid en een 'slechte' minderheid berust volgens mr. De Back op een mythe. De verwerping van de 'slechten' door de 'goeden' berust namelijk niet op feiten, maar allereerst op gevoelens die zijn opgeroepen doordat een bepaald taalgebruik wordt gehanteerd. Mr. De Back in een gesprek met VU-magazine: 'Ik geloof dat de houding van een groot deel van de burgers wordt bepaald door de informatie die hij krijgt. Het is niet zo, dat zij zelf voortdurend deukten en delinkwenten waarnemen. Die informatie is vervat in een bepaald taalgebruik. Ik kom natuurlijk voortdurend terecht op het twistpunt van: er verandert niets als je alleen het beestje een andere naam geeft. Mijn opvattingen over het taalgebruik betreffen echter vooral die gevallen waarin het beestje op een bepaalde manier wordt genoemd, terwijl dat beestje zelf op geen enkele manier waarneembaar is. Om een vergelijking te trekken: je hebt een wegenkaart waarop een dunne, zwarte lijn is te zien. Dat betekent dat daar een tweebaansweg loopt. Je krijgt een nieuwe wegenkaart en je ziet dat er nu een rode dikke streep loopt. Dat betekent dat er nu een tienbaans-supersnelweg gekomen is. Je kunt dat waarnemen zonder er te zijn geweest. Dat is een indirecte waarneming.' Via de strafrechtspleging, pers en radio wordt de meerderheid op gelijke indirecte manier geïnformeerd over delinkwenten. Het taalgebruik versterkt daarbij de gevoelens van morele verontwaardiging en afkeuring en het verschaft de meerderheid de gelegenheid zichzelf te bevestigen.

'Weet ie dat hij gezeten heeft?'

te verbinden aan een strafrechtelijke reactie, want die delinkwent komt terug in een omgeving die behoefte heeft aan dit soort minderheden. Dat is voor mij het grote dilemma: die tegenstrijdigheid tussen die doelstelüngen die enkel en alleen over de dehnkwent gaan en die sociale omgeving; die hele grote meerderheid die niet als afwijkend wordt beschouwd, die wordt helemaal in het midden gelaten. En het gaat uiteindelijk om de houding van die meerderheid. Een fundamentele verandering van de strafrechtspleging kun je alleen bereiken door een verandering in de houding van niet-afwijkende personen tegenover degenen die zich wél afwijkend gedragen.

maar hoe vaak zou dit nu werkelijk de belangrijkste bedoeling van de spreker of schrijver zijn? Ik geloof dat in verreweg de meeste gevallen de bedoeling is de lezer of de luisteraar in zijn gedrag ten opzichte van meneer of mevrouw Jansen te beïnvloeden; om met andere woorden gekleurde gevoelens en attitudes tegenover deze personen uit te drukken en in anderen op te roepen. Er vindt veel meer plaats dan een pure constatering. "Delinkwent" betekent niet in de eerste plaats "overtreder van een artikel uit de strafwet"; "Delinkwent" betekent in werkelijkheid: "Jansen kun je of moet je ontslaan", "met Jansen moet je niet meer omgaan", "Jansen heeft geen recht van spreken".'

Deel-oplossing

Waardeoordeel

Mr. De Back erkende dat het niet eenvoudig zal zijn die houding te veranderen. Een ge-

Het verraderlijke van het taalgebruik in de strafrechtspleging schuilt in haar ogenschijn-

Schandblok In de strafrechtspleging wordt - gewild of ongewild - een slecht en moreel verwerpelijk persoon gecreëerd; aan de andere kant wil

35

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen