VU Magazine 1975 - pagina 117

gen: wanneer daarvoor fondsen worden afgezonderd die worden verbonden aan datgene wat je wilt. Wanneer je op papier blijft zeggen: we zijn voor medezeggenschap, maar alle economische koopkracht die uit het bedrijf los kan worden gemaakt gaat naar besteedbaar inkomen, dan heb je niet de economische ondergrond om het bedrijf naar wezenlijk andere beslissingen toe te krijgen. Vandaar dat ik er voorstander van ben dat een stuk van wat anders besteedbaar inkomen had kunnen zijn, wordt afgeleid naar fondsen die onder de beschikking van de werknemers (bijvoorbeeld op advies van de vakbeweging) kunnen worden ingezet om de technologie van het bedrijf te veranderen. Maar dat is natuurlijk een zaak van lange adem, en veronderstelt ook een bereidheid tot aanvaarden van een andere levensstijl, dan één die vooral op inkomensgroei gericht is. Dr. R. L. Haan . . . wérkelijke doorbraak . . .

Dr. J. B. Opschoor . . . kater-verdrijvend pilsje . . .

zou moeten toevoegen. Dat zou misschien kunnen worden bevorderd door apart economische middelen voor aan te wenden; ik denk in dit verband bijv. aan de mogelijkheid dat arbeiders in een bedrijf er belang aan kunnen gaan hechten om door hen zelf te beheren fondsen bij hun onderneming te laten, die anders zouden zijn gebruikt voor loonsstijging. Met die fondsen zou financieel de inzet mogelijk kunnen worden gemaakt van b.v. een ander type machines dat meer menswaardiger arbeid mogelijk zou maken. Ik zie althans openingen naar een andere economische orde. Onze orde is gebaseerd op de stelregel: meer is beter dan minder. Als je nu gaat zeggen: de arbeid zelf kan een gelukbrengende factor zijn, terwijl het rijker worden als doel op zichzelf ons uiteindelijk alleen maar vernieling kan brengen, dan groeit vanuit het handelen volgens die andere gelukshorizin in principe ook geleidelijk een ander type economie: wellicht wat meer gedecentraliseerd, wat minder bezeten door jacht en haast, met een dacht ik mogelijk schoner milieu, en gebaseerd op een minder geestdodende technologie binnen het bedrijf. Opschoor: ik kan me voorstellen datje zou proberen een bepaald soort bedrijven op die manier te organiseren, maar zie je de Shell al zo draaien? Je zult op z'n minst onderscheid moeten maken tussen kleine en grote, internationale bedrijven.

Principieel verschil Haan: Ik denk dat er zo langzamerhand een principieel verschil bestaat tussen grote en kleine bedrijven: de eersten laten zich niet democratiseren, de laatsten wel. Op een menswaardige wijze met elkaar omgaan, kost tijd. Dat betekent minder energiegebruik, want er wordt minder geproduceerd in de gangbare zin van het woord. De bevrediging die je in zo'n manier van werken vindt, vormt als het ware een deel van je inkomen. Nog essentiëler: men zou dan eindelijk kunnen gaan bepalen wat men doet, waarvoor het bedrijf wordt ingezet. Goudzwaard: Dooyeweerd (prof. dr. H., emeritus hoogleraar van de VU) heeft omstreeks 1920 al gezegd, dat je pas een echte betekenis kunt toekennen aan medezeggenschap, wanneer dat gepaard gaat met z'n economisch complement, dat wil zeg-

Haan: Ik zou ook veel liever zeggen - maar dat is helemaal tegen de gangbare ideeën in - dat economie geen zaak is van goederen (van hulpbronnen en zoveel mogelijk eindprodukt), maar dat economie zich zou moeten bezighouden met menswaardige organisatie van het economisch leven, wanneer het beschikbaar zijn van die goederen - en natuurlijk het besluit om ze daartoe aan te wenden - gegeven zijn. De gangbare economie gaat uitsluitend over het voorzien in de middelen. Je kunt, dacht ik, zeggen dat we dat stadium in de 'rijke landen' allang voorbij zijn (elders in dit nummer gaat dr. Haan wat dieper op dit punt in, red.). Bovendien geloof ik niet, dat ooit een oplossing voor de problemen kan worden gevonden in dezelfde termen als die waardeerde crisis is ontstaan. 27

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen