VU Magazine 1975 - pagina 114

Leukere dingen Op de vraag van VU-magazine of in het plan van de kerken de consumentenkant van de zaak niet wat erg veel aandacht had gekregen, antwoorde Goudzwaard, dat hij dat niet wilde ontkennen. 'Maar aan de andere kant wordt de macht van de consument nog vaak onderschat.' Bovendien heeft de consumptie-stijl natuurlijk ook alles te maken met de stijl van inkomensverwerving: in hoeverre zie je als ondernemer een bedrijf alléén als bron voor je eigen inkomen; in hoeverre beoordeel je als arbeider je eigen vakorganisatie naar wat ze er voor jezelf aan inkomen uithalen. Als die wat platgeslagen horizon de manier bepaalt, waarop we als leden onze organisaties benaderen, dan werkt dat natuurlijk ook door in de doeleinden van de samenleving als geheel. Opschoor: Het woord 'nieuwe levensstijl' moet niet worden verenigd tot 'nieuwe arbeidsstijl'. Dat was niet de opzet, dacht ik, van de meeste mensen die erover bezig zijn geweest. Er wordt met enige nadruk op gewezen, dat het niet alleen gaat om de manier waarop je je tijd besteedt, om de zaken waarop je je energie richt. Het gaat er ook om hoe je staat tegenover vraagstukken en in welke mate je bereid bent mee te doen aan het nadenken over de oplossingen. Het gedrag als werknemer is daarvan één aspect. Bevrijding uit de consumptiepatronen die we hebben opgebouwd, zou kunnen leiden tot het besef, dat er nog andere en vaak leukere dingen te doen zijn. Activisten bijvoorbeeld, die zich met dit soort zaken al eerder hadden beziggehouden, werden zeer aangesproken door de suggestie eens aan meditatie te gaan doen; door de punten in de oproep die nadruk legden op het speelse en creatieve. Het is dus niet alleen een kwestie van: 'hoe geef ik mijn guldens uit; koop ik er plastic voor of niet; hoe krijg ik die guldens, ga ik er voor werken bij een smerige industrie of niet. Haan: Het lijkt me al een vooruitgang wanneer het begrip 'levensstijl' niet alleen op consumptie wordt toegepast, maar op onze wijze van produktie, onze produktiestijl. Jij zegt: consumptie en arbeid is mij te smal. Nu, wanneer we arbeid zien als het leven in een werkgemeenschap en daaraan zou stijl worden gegeven, in die zin dat we de jacht er uit halen en de onderschikking van de arbeid aan het bedrijfsdoel zoals het er nu vaak uitziet, dan zijn we al een heel eind verder. We moeten oppassen dat we niet te veel vasthouden aan het oude begrip 'consumentensouvereiniteit' (waarbij de consument zou bepalen wat er wordt geproduceerd en wat niet), ook in onze kritiek daarop in die zin, dat we daar alleen de sleutel zouden gaan zoeken om er iets aan te doen.

Aansluiting Opschoor wees er op, na een opmerking van VUmagazine, dat men de kerkmensen concreter in hun consument-zijn had weten aan te spreken, dan in hun politieke mondigheid, dat in de 'concrete vermaningen en aanwijzingen' ook werd gesproken over een 'gezamenlijke, oecumenische mentaliteit, nodig als draagvlak voor het nemen van maatregelen'. 'Het gaat hier, dacht ik, om het creëren van de politieke wil, beleidsruimte, om op politiek niveau dingen te doen, die nu misschien niet haalbaar lijken in de 24

ogen van de parlementariërs of ministers. Mogelijk komen deze zaken, naarmate blijkt dat ze door een groot deel van de bevolking worden gedragen, meer in het gezichtsveld. Goudzwaard: Als de bezinning waartoe nu door verschillende kerken tegelijk wordt opgeroepen, de kans krijgt zich te uiten in een levensstijl, waarin ook elementen van 'sharing' (= delen) voorkomen en van b.v. een afweging van inkomensgenot en arbeidsplezier, dan is dat een uiting van een andere horizon en die ongetwijfeld ook economische politieke invloeden zal hebben. De gelukshorizon van de eerste christengemeenten ging terug op een heel ander principe dan die waar wij gewend zijn mee te leven, namelijk dat het zaliger is te geven dan te ontvangen. Dat kwam ook tot uitdrukking in de economie. Van die gelukshorizon, waarbij soms 'minder' boven 'meer' moet worden geprefereerd, hebben wij ons leven tot op zekere hoogte afgesloten. We denken nog steeds dat b.v. een christelijke levensstijl allereerst te maken heeft met je eigen 'zielsgeluk', maar een echte levensstijl vindt natuurlijk juist ook een uitdrukking in economische realiteiten. Dat avontuur zouden we althans moeten wagen. Haan: Inderdaad kunnen we de aansluiting niet missen. Ik ben blij dat deze dingen steeds meer in de belangstelling komen, maar het zijn vaak niet meer dan uitspraken. Zo kunnen we ook zeggen dat de economische orde veranderd moet worden; dat de mternationale structuren of de nationale politiek gewijzigd moeten worden, etc. Maar alleen al het feit dat we zeggen: op die manier moeten we naar eer; lager consumptieniveau toe, doet ons onmiddellijk botsen op de structuren die er zijn. Het is zelfs niet bespreekbaar met onze captains of industry. Zolang dat het geval is, heb ik het idee dat we de meest essentiële aansluiting nog missen, want van die kant moet het ook komen. Vroeg of laat gaan we dan in allerlei groepen verder; we kunnen het met elkaar eens zijn en er nog een boek over lezen en dan moet het stoppen. Op een CDA-conferentie, die ik onlangs bijwoonde, werd ook even gesproken over de vraag hoe we in onze economie zouden moeten reageren, in het geval we voor een catastrofe als gevolg van gebrek aan grondstoffen zouden komen te staan. Kunt u zich voorstellen, zo luidde de vraag, dat een bedrijf als Philips, of een grote bank zou besluiten zijn balanstotaal voor het volgende jaar vijf of acht procent te drukken? Er werd gereageerd met: het enige dat omlaag zou moeten is de rijksbegroting. Zo'n zaak bleek, hoe hypothetisch ook gesteld, absoluut niet bespreekbaar. Goudzwaard: Een brug, waarmee de aansluiting misschien zou kunnen worden bewerkstelligd, is misschien de bundeling van de invloed die je als consument hebt. Een onderneming kan daarmee worden aangesproken op z'n meest kwetsbare punt, namelijk: hoe hij ligt in de publiciteit. Als tien procent van de consumentenbevolking welbewust een toets aanlegt over hoe een onderneming omgaat met de natuur, waar ze haar grondstoffen vandaan heeft en hoe ze omgaat met haar werknemers, dan heeft dat een effect op de onderneming

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen