VU Magazine 1975 - pagina 471

1^ magaüne 29 Eind 1974 kondigde de Zuidafrikaanse premier Vorster aan, dat binnen zes maanden grote veranderingen te verwachten zouden zijn.,, öérenfe" werd een veel gebruikt trefwoord. De medewerker die dit verhaal schreef, zelf Zuidafrikaan, keerde in diezelfde periode naar huls terug. Hij trachtte de toestand die hij aantrof te vergelijken met de toestand zoals die jaren terug, bij zijn vertrek, was geweest. Het was een verwar-

gerschap of een gedwongen lidmaatschap van de blanke aristocratie. Anderen gingen op zoek naar wijdere horizonten en naar nieuwe kansen. De meesten van hen hebben zich aan hun nieuwe omgeving aangepast en hebben die met hun Zuidafrikaanse talent bevrucht. Ook echter degenen die mentaal hebben gebroken met Zuid-Afrika snakken naar een kans om op een menswaardige manier te kunnen terugkeren. InZuid-Afrikazelf worden ze pijnlijk gemist. Ze zijn de lege schaduwen, de open plekken . Zowel in de republiek als in de verstrooiing worden herinneringen bewaard en wordt de pijn van vele wonden gevoeld. Een hoogleraar in Kaapstad die onlangs een beroep deed op de regering de ballingen toe te staan terug te komen, zal weerklank hebben gevonden, zowel in het land zelf, als in de duizenden Zuidafrikaanse huiskamers in het buitenland waar nog dagelijks de rouw wordt gevoeld. Zuid Afrika is meer dan een staat of een land: het is een verlammende betovering; een magneet die alles watje hoopt naar zich toetrekt en die wordt gevoed door de treurigheid over wat-had-kunnen-zijn, gemengd met beloften over een stralende toekomst.

Kind van Europa Mijn terugkeer werd voorafgegaan door een langdurige ziekte en een langzaam herstel. Daarvoor al was ik echter geestelijk aangetast door de ontdekking dat het „Zuidafrikaanse syndroom" niet zo uniek was. Het bloeide onder verschillende benamingen in de Europese beschavingen. Racisme, nationalisme, militarisme, bevoorrechte élites, autoritaire structuren, geïnstitutionaliseerd geweld, het geloof dat macht ook recht is, de verheerlijking van geweld, om nog maar te zwijgen van de uitbuiting van de gastarbeiders uit arme Zuideuropese landen, een ongelijke verdeling van rijkdommen, schendingvan burgerlijke vrijheden, misbruik van geweld door de politie, machtige gezichtsloze bureaucratieën, aanbidding van het gouden kalf, een wet voor de rijke, een andere voor de armen. In Europa waar deze eeuw 55 miljoen mensen omkwamen in twee wereldoorlogen, bestaan deze dingen meestal in het verborgene, achter een fapade van vriendelijke ruimdenkendheid. Of ze worden, wanneer het niet lukt ze met taal te camoufleren.

rende ervaring. ,,Ik voelde me alsof ik binnenstapte bij een klokkenmaker wiens talrijke uurwerken plotseling sneller begonnen te lopen, in een verbeten wedstrijd met wat nog aan tijd restte". De gebeurtenissen die worden beschreven vonden plaats tussen december vorig jaar en maart van dit jaar.

(uit: Die Transvaler van 30 oktober 74) afgeschilderd als deel van de onveranderlijke, onvermijdelijke natuurlijke orde. In blank Zuid-Afrika (het kind van west-Europa) zijn ze geïnstitutionaliseerd, naakt, opvallend, voor iedereen zichtbaar en in wetten vastgelegd. Rassenscheiding en de diskwalificatie van zwarten zijn in een parlementair statuut neergelegd en een theologie van rassenscheiding wordt schallend als Gods gebod verkondigd. Merkwaardig genoeg kunnen vele linksdenkende Westeuropeanen, die het Zuidafrikaanse systeem verafschuwen, niet inzien, dat de belangrijkste punten in dat systeem een dramatische, samengedrukte en sterk vereenvoudigde versie vormen van hun eigen realiteit. Op de een of andere manier vinden ze het gemakkelijker het verre kwaad te verwerpen, dan het uit hun eigen midden weg te doen. Ik wil hiermee geen rechtvaardiging van de apartheid geven. Ik bedoel eenvoudig, dat ik de tempel van Europese vrijheid een moreel gesproken, uitgeholde plek vond. Ik woonde in Engeland, maar het had even goed in bepaalde delen van Zuid-Afrika kunnen zijn waarvan men vindt dat het een smet op de mensheid vormt. Toegegeven: de jongere generatie tracht door de oude hypocrisie heen te prikken. Men is zich ervan bewust, dat die zijn eigen waarden bedreigt. Jongeren brachten de misdadige praktijken van het Witte Huis

aan het licht. Hitler wordt door hen niet beschouwd als een gek, een Duitse malloot, maar als een mede-Europeaan. Er is meer bezorgdheid vanwege corruptie bij politie of politici; vanwege besloten elites die nergens verantwoording behoeven af te leggen; om onbehuisden; om minderheden, die leven in de schaduw van de maatschappij; om de gastarbeiders en om de anonieme macht van de ambtenaren. Er wordt een eerlijker, menselijker en open samenleving nagestreefd.

Geen gemest kalf Toch voelde ik me als banneling geen vrijer man. Ik meende, dat ik onder m'n eigen mensen en in m'n eigen landschap een authentieker leven zou kunnen leiden. Kort tevoren waren andere bannelingen teruggekeerd namelijk in Lissabon en Athene. Ze werden door juichende menigten begroet. Bij mijn thuiskomst werd er geen gemest kalf geslacht. Maar toen de immigratieambtenaar „Binnekoms — S.A. bom" in mijn paspoort stempelde, stapte ik van de droom het droomland binnen en had ik zin de bruine aarde te kussen. De jumbo had die morgen de kustlijn van Angola gevolgd. De zon was juist opgegaan en had de horizon in een voorzichtig rood gezet: m'n eerste Afrikaanse zonsopgang sinds jaren. Onder me sterkte de Kalahariwoestijn zich uit met de kleur van een leeu-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen