VU Magazine 1975 - pagina 380

i^«i

m magazine 26 Deze „Duitse fysica" heeft het ons, natuurkundigen in het Derde Rijk, wel moeilijk gemaakt. Denkt u maar eens aan de aanvallen tegen Heisenberg. Niettemin wil ik zeggendat deze heiegeschiedenis, hoewel Heisenberg hiervan veel last ondervonden had en door deze kwestie zelfs in gevaar heeft verkeerd, op mij eigenlijk een groteske indruk heeft achtergelaten. Ik bedoel het was gevaarlijk, maar het was grotesk. Het waren opvattingen waarvan iederegoedenatuurkundige wist, dat ze onzin waren. Het is ons dan ook gelukt om nog tijdens de heerschappij van de nazi's de invloed van deze zogenaamde Duitse fysica praktisch te breken. We konden ons met succes hiertegen weren, omdat er nagenoeg geen hoogleraar in de natuurkunde in geheel Duitsland was, die aan deze onzin geloofde. Dat was gemakkelijk. Ik bedoel, het was niet helemaal gemakkelijk, want het had ons veel moeite gekost. Heisenberg is er zelfs bijna door geëmigreerd. Maar dit alles was absoluut niet te vergelijken met de manier hoe men tegenover de joden optrad of met de manier waarop men zich op de oorlog voorbereidde. In verhouding hiermee waren de „Duitse fysici" slechts ,,dummes Zeug". U hebt in uw werk ,,Die Verantwortung der Wissenschaft im Atomzeitalter" onder meer gezegd, dat door de publicatie van de ontdekking van de uraniumsplijting door Hahn en Strassmann plotseling zo'n 2 0 0 wetenschapsmensen in alle grote landen zich van de mogelijkheid bewust werden, dat er atoombommen gemaakt konden worden. Voorts schrijft u daar dat de natuurkundigen in Nazi-Duitsland gelukkig gespaard zijn gebleven van de beslissing om mee te werken aan een atoombom. Ik citeer verder ,,Zo geloofden wij dat ook de tegenpartij geen atoombommen zouden kunnen maken. Dat was een ernstige vergissing, want anders hadden wij het Westen wel duidelijk gemaakt dat wij niet bezig waren aan een atoombom." Tegenwoordig is het evenwel bekend dat — onder meer door Hitlers gepoch op,,het geheime w a p e n " — er wel degelijk een vrees heeft bestaan dat nazi-Duitsland aan zo'n atoombom werkte. Had bij voorbeeld het bombardement van de geallieerden op het zwaar water-complex in Noorwegen u en uw collega's niet doen inzien dat er zo'n vrees bestond? De aanval op het zwaar water-complex in Noorwegen is voor ons inderdaad een bepaald signaal geweest, dat de geallieerden ons verdachten dat we met het zwaar water iets gevaarlijks van plan waren. Natuurlijk wisten w i j ook, dat de mensen in Engeland en Amerika in principe inzagen, dat het mogelijk was om atoombommen te maken. Nu wilden wij echter met zwaar water een reactor bouwen. Wij hebben ook aangenomen dat de geallieerden wel zouden begrijpen dat wij een reactor wilden bouwen en dat zij van mening waren dat zij dat moesten verhinderen. Daaruit volgt nog niet dat w i j van mening waren dat men in Amerika werkelijk pogingen ondernam om atoombommen te maken, juist omdat wij wisten hoe moeilijk dat was en het zelfs iets moeilijker voorgesteld hadden, dan het werkelijk was. Wij gingen uit van de vraag dat als zij zouden weten, wat wij wisten, waarom zouden zij zich dan — afgezien van het feit dat zij de oorlog toch zouden winnen — bovendien nog de moeite getroosten om atoombommen te maken? Deze overweging is achteraf onjuist gebleken, maar ze was niet geheel onredelijk, U moet bedenken, in Duitsland heeft men in de oorlog acht miljoen mark uitgeVan Pragraten was het een uur klimmen naar de berghut (aangegeven doorde witte stip).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen