VU Magazine 1975 - pagina 97

Traditie magazine

een incarnatie van God op aarde die niet voor herhaling vatbaar is. Een Afrikaan zal bij de bepaling van wat het begrip 'messias' inhoudt, veeleer de nadruk leggen op het intermediaire karakter. Tussen God en de gewone sterveling zijn een heleboel interveniërende wezens. Dat zijn in de eerste plaats de voorouders, in volgorde van belangrijkheid steeds dichter bij God staande. De voorouders hebben als voornaamste taak er zorg voor te dragen dat de clan en in wijder verband de stam sterk blijft. Dezelfde opdracht heeft in eerste instantie hier op aarde de chef. Hij moet erop toezien, dat de aan hem toevertrouwde eenheid, of dat nu een familie, een verwantschapsgroep, een clan of de totale stam is, sterk blijft en niet ten onder gaat. Daartoe bemiddelt hij bij de voorouders en bij God. Hij is niet alleen de politieke, maar ook de religieuze leider. Hij is de intermediair tussen God en mens.

Men moet niet proberen het onmogelijke te doen. Wel kan men zich afvragen of het beeld, dat Mobutu als de grote chef oproept, in overeenstemming is met de afrikaanse traditie zelf. Wanneer men het traditionele afrikaanse milieu bekijkt, dan is het eerste wat opvalt, de buitengewoon grote saamhorigheid tussen de leden van dezelfde familie of clan. Het is een veel gehoorde klacht van vrouwen, die met Afrikanen getrouwd zijn, dat zij onmiddellijk na aankomst in Afrika de hele familie van de man in huis kregen. Een Afrikaan is verplicht erop toe te zien, dat wanneer het hem zelf goed gaat, van zijn familie niemand gebrek heeft. De Afrikaan is onlosmakelijk van zijn familie.

Dr. G. J. Leibbrandt tijdens een plechtigheid aan de Université Libre. Achter hem Mobutu's portret.

Dit idee zit achter het begrip 'Messias'. Mobutu heeft nu zeer nadrukkelijk deze rol voor zichzelf opgeëist m.b.t. de hele natie. Hij ziet zichzelf als de chef van het land in de oorspronkelijke betekenis van het woord. Daarom staat hij - volgens eigen denken - intermediair tussen het volk en de voorouders. Bedacht als deze laatsten op het belang van het volk. Deze, op zich afrikaanse, gedachte is de kern van het zgn. Mobutisme, dat men van staatswege in plaats van de christelijke religie tracht te stellen. Zou men deze visie meten aan christelijke maatstaven, dan zou men het risico lopen twee ideeënwerelden met elkaar te vergelijken, die zo weinig gemeen hebben, dat iedere vergelijking, die toch een zekere eenheid veronderstelt, onmogelijk is. Opening universitair jaar 1969 van de Université Libre in Zaïre.

Hij zegt dan ook niet in de eerste plaats IK, maar altijd eerst WIJ. Op dezelfde wijze is de chef onlosmakelijk verbonden met zijn groep. Zijn welzijn is het welzijn van groep en omgekeerd. Zo waren er stammen, die oud geworden chefs ter dood brachten, wanneer zij tekenen van aftakeling begonnen te vertonen. Zijn verval zou immers het verval van de stam tot gevolg kunnen hebben. T.a.v. Mobutu moet men constateren, dat hij inderdaad beducht is voor het belang van de groep, waarvan hij de chef is of dat nu zijn familie of in breder verband de staat is. Men ziet echter dat, wat hij onder het belang van de eigen familie of clan verstaat, anders is dan wat hij onder het belang van de natie verstaat. Als het gaat om het belang van de familie, wordt er strikt economisch gedacht. Mobutu behoort zelf tot de rijkste mannen ter wereld. Zijn directe familieleden gaat het zeer naar den vleze. Wanneer het echter gaat om het belang van de natie, gaat het meer om prestige naar buiten. Zo was het volgens Mobutu in het belang van Zaïre dat de nationale voetbalploeg in Duitsland uitkwam. Het was ook in het nationale belang, dat er in Kinshasha een bokswedstrijd plaatsvond, die de ogen van de hele wereld op het land gevestigd hielden. Men kan dus stellen, dat Mobutu als chef van zijn familie en clan beducht is voor het economische welzijn van de aan hem toevertrouwde groep, terwijl hem t.a.v. de natie meer het prestige naar buiten ter harte gaat. Onnodig er op te wijzen, dat dictators in de geschiedenis vaker het nationale belang aldus hebben geïnterpreteerd. Het zou echter echt afrikaans zijn, wanneer de grote chef wel oog had voor het materiële wel en wee van zijn onderdanen en niet alleen voor het prestige van het land. Juist in Afrika speelt voor de bepaling van wat geluk is - waar een chef op bedacht moet zijn - het materiële een zeer wezenlijke rol. De president heeft dat goed begrepen m.b.t. zijn eigen familie, maar niet m.b.t. het land, waarvan hij zich graag de 'Vader' noemt. In wezen is daarom de hele Messias-beweging rond Mobutu een mystificatie, die de waarheid wil verdoezelen. Al doet hij zich voor als de grote chef in de authentieke zin van het woord, hij is dat niet. Hij heeft niet het belang van het volk op het oog, maar alleen het eigen belang. Tijdens zijn presidentschap is hij zelf steeds rijker en zijn volk steeds armer geworden.

Kerken Het mag 'progressief lijken om de Afrikanen op te roepen op authentieke wijze Afrikaan te zijn. In dit geval houdt het echter in, dat de weg naar vooruitgang voor het volk wordt geblokkeerd. Het zijn daarentegen op het ogenblik eerder de kerken - de vreemde eenden in de bijt - die metterdaad iets doen voor de verheffing van de massa, hetzij door onderwijs, hetzij door sociaal werk. Deze 7

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen