VU Magazine 1977 - pagina 75

nl magazine 29

Grondstoffenverbruik en onze verantwoordelijkheid ten aanzien van de Derde Wereld Afscheidscollege van prof. W. Uytenbogaardt In het jaar 1641 zond de Zweedse staatsman Axel Oxenstierna zijn zoon Johan naar de Westfaalse vredesconf erentie, die toen al j aren slepende was, om de Zweedse belangen te behartigen. De 30-j arige Johan vond zichzelf te j ong en onervaren voor deze belangrij ke taak en maakte daarom bezwaren. Zij n vader sprak daarop (in het latij n) de historische woorden:,, Weet gij dan niet, mijnzoon, met welk een minimum aan wijsheid de wereld geregeerd wordt?"

Prof. W. L yf enbogaardt is met ingang van januari afgetreden als hoogleraar in de mineralogie en petrografie aan de VU. Hij is nu hoogleraar aan de TH in Delft. Bij zijn afscheid hield prof. Uytenbogaardt — geen onbekende voor de lezers van het VU-magazine — een afscheidscollege, dat op deze en volgende pagina's staat afgedrukt Dezelfde woorden worden wel toegeschreven aan Paus Julius III wiens pontificaat duurde van 1550 tot 1555, dus tijdens het eindeloze concilie van Trente. Deze Paus, bekend om zijn onbekommerd levensgenot, z'n jachtpartijen en feestgelagen, zou deze woorden eens hebben geuit tegen een Portugese monnik (uiteraard ook in het latijn) toen deze van zijn medegevoel blijk gaf wegens het feit, dat Julius alléén de verantwoordelijkheid voor het wereldgebeuren op zijn schouders moest torsen. Wie deze woorden het eerst gebniikt heeft, is hier niet zo belangrijk. Maar als we nu eens de wereldgeschiedenis van slechts de afgelopen tien jaren overzien, die we allemaal kennen (en dan doet het er niet eens zoveel toe

waar we onze aandacht speciaal op richten: op Azië, Afrika, Zuid-Amerika, Europa of zelfs Noord-Amerika), dan kan men zich nauwelijks aan de indruk onttrekken, dat onze wereld nog steeds geregeerd wordt met een minimum aan wijsheid, zo er al van enige wijsheid sprake kan zijn. Hetgeen echter in het Europa van de 16e of de 17e eeuw misschien nog een aanvaardbare situatie was, is in onze tegenwoordige wereld een uiterst gevaarlijke en daarom onaanvaardbare situatie. En deze situatie kon alleen ontstaan omdat de ontwikkeling van de Staatkunde geen gelijke tred heeft weten te houden met de ontwikkeling van technologie en natuurwetenschappen. Nu zijn wijsheid en kennis twee totaal verschillende begrippen. De vruchten van de boom der kennis hangen nog steeds voor het grijpen; maar wijsheid, waar wordt zij gevonden? Wijsheis is verwant aan liefde, want alleen in het licht van de liefde kan het verstand z'n verantwoordelijkheid ontdekken, die tot wijsheid leiden kan. Kennis daarentegen is van oudsher helaas verbonden met macht. Kennis is macht, zegt men wel eens (b.v. als aansporing tot zijn kinderen). Maar wie kennis vermeerdert, vermeerdert smart en wie macht vermeerdert — ook al is het slechts schijn-macht volgens Stem — loopt een goede kans eveneens smart te vermeerderen. De macht van de mens over de natuur is in feite een macht, die door sommigen wordt uitgeoefend over anderen door middel van zijn kennis van de natuur.

Liefdeloosheid Een gevolg daarvan was, dat er geleidelijk een situatie kon ontstaan waarin we gewend zijn geraakt om te spreken van een Eerste, een Tweede en een Eterde Wereld. Een duidelijker demonstratie van de liefdeloosheid in deze wereld is er nauwelijks.

Dat kobalt lood en kwik er niet meer zijn dat er geen zeemeeuw meer zal zijn maar wel honger en de moord op mensen en verschrompeld en verschroeid de vingertoppen, de oogleden van de ziel dat weet een kind. Doe stilstaan de zon doe stilstaan de tijd laat het blijven zoals het is. Ik hoef geen toekomst als niet gij mijn toekomst zijt. Uit: „Hoe ver is de nacht", door Huib Oost erhuis Een vreemdeling in het Jeruzalem van deze verhoudingen zou dan misschien nog kunnen denken, dat tot de Eerste Wereld in ieder geval die landen behoren, die de oudste beschaving bezitten. Maar niets is minder waar. Maatschappelijke welstand, vroeger een criterium voor het individu om het kiesrecht te kunnen genieten, is thans een van de criteria voor een land om tot de Eerste Wereld te mogen behoren. Na de tweede wereldoorlog is dit voorrecht alleen aan Japan, als niet-westers land, te beurt gevallen. In Jalta en Potsdam werden de definitieve scheidslijnen bepaald tussen de Eerste en de Tweede Wereld. Dekolonisatie en het nationaal inkomen bepaalden ten slotte wie er in de vergaarbak van de Derde Wereld terecht kwamen. En in deze situatie mag geen verandering komen, tenzij met instemming van de grootmachten, uit vrees voor verbreking van het machtsevenwicht. Het land dat de euvele moed bezit om over te stappen van b.v. de Derde naar de Tweede Wereld wordt onmiddellijk in de economische houdgreep genomen, zo niet erger. Grondstoffen moeten ten slotte goedkoop blijven, nietwaar, en onbelemmerd in steeds grotere hoeveelheden naar de beste afnemers kuifeen blijven stromen. De klant is immers koning. Of niet misschien?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen