VU Magazine 1977 - pagina 426

1^ madame 28 van oude mythen, zangen en spreekwoorden (m.n. van de Yoruba-stam) krijgen zijn verhalen een diepere dimensie, voor ons vaak tamelijk moeilijk toegankelijk. Deze Soyinka is zich ook bij uitstek bewust van hét grote probleem van de hedendaagse Afrikaanse schrijvers: het taalprobleem. De oude, mondelinge overlevering wordt vanzelfsprekend uitgedrukt in de stamtaaJ. In Afrika zijn de taaleenheden meestal klein van omvang: talen die door meerdere milioenen mensen worden gesproken (zoals het Yoruba, het Hausa of het Lingala) behoren tot de grote uitzonderingen. De moderne Afrikaanse schrijvers mikken meestal op een groter publiek: zij schrijven in het Engels of in het Frans, de talen die de nieuwe geschoolde elite in Afrika van de oude kolonisatoren heeft overgenomen. Door dat gebruik van Europese talen wordt de lezerskring van deze schrijvers echter beperkt tot een kleine stedelijke elite, want alleen die heeft een moeiteloze beheersing van het Engels of het Frans; bij sommige schrijvers lijkt het er zelfs op dat hun lezerspubliek eerder in Europa te vinden is dan in Afrika. Vooral voor schrijvers die maatschappij-kritische literatuur willen schrijven, is dat natuurlijk een onbevredigende situatie: zij willen het volk wakker schudden maar ze drukken zich uit in een taal, die slechts een klein gedeelte van het volk verstaat. Dat taalprobleem heeft natuurlijk ook allerlei gevolgen voor de uitvoering van moderne toneelstukken in Afrika zelf: de wisselwerking tussen acteurs en toeschouwers, één van de basiskenmerken van het Afrikaanse toneel, wordt daardoor bij voorbaat onmogelijk. Om nog maar te zwijgen van het feit, dat het gebruik van de taal van de vroegere kolonisator op allerlei manieren een voortdurende afhankelijkheid veroorzaakt. Soyinka heeft onlangs op een congres van Afrikaanse schrijvers een radicale oplossing voor dit taalprobleem voorgesteld: alle schrijvers moeten zich in het Swahili uitdrukken, een taal die in grote delen van Oost Afrika wordt gesproken. Die taal zou ook op alle scholen in Afrika onderwezen moeten worden. In theorie heeft zo'n oplossing allerlei voordelen: de onderlinge begrijpelijkheid zou groter worden, de taal zou niet langer een kloof creëren tussen elite en massa, de ontwikkeling van een eigen, Afrikaanse expressie wijze zou bevorderd worden e.d. Maar voorlopig lijkt er nog niet veel

Meneer Brofusem wil zo blank mogelijk zijn. Daarom draagt hij op liet toneel een wit masker, (foto's bij dit veriiaal zijn van Eduard de Kam, ze werden gemaakt bij de voorstelling,,Tussen Mythe en Masker'' door de groep Bakuba-theater)

kans dat zo'n drastische oplossing ook in de praktijk wordt doorgevoerd. Bakuba: Surinamers en de Afrikaanse traditie Voor de acteurs van Bakuba was het bezigzijn met Afrikaanse teksten eigenlijk een soort uitstapje. De groep wil in de eerste plaats vormingstheater brengen over de problematiek van de Surinamers hier. Dit jaar is het gelukt subsidie van CRM te krijgen. Verder kreeg Bakuba van de gemeente Amsterdam een pand (aan de Lauriergracht) toegewezen. Vanuit die basis wil men doorgaan met het voorbereiden van producties waarbij een tweeledig doel voorop staat: - het vertalen van de nederlandse spelregels en normen ten behoeve van de Surinamers in Nederland, om die laats ten in staat te stellen een bewuste keuze te maken tussen remigratie of integratie in Nederland met behoud van de eigen waardebeleving. - het bevattelijk maken van Surinaamse waarden voor de nederlandse maatschappij, zodat er meer leefruimte groeit tussen Surinamers en de nederlandse gemeenschap. Net als b.v. het Werktheater, treedt Bakuba bij voorkeur op voor speciale groepen: middelbare scholen met een hoog percentage Surinaamse leerlingen, allerlei welzijnsstichtingen e.d. Wat voor soort problemen Bakuba wil behandelen, kan blijken uit de titel van de volgende productie, ,,Pakfan", het Chinese woord voor heroïne. Vanwaar dan de interesse van deze Surinaamse toneelgroep voor Afrikaanse toneel? In zeker opzicht doet deze interesse denken aan de

,,Roots "-rage onder de negers in de USA.,,Roots" (wortels) is de titel van een boek van Alex HaJey; de Amerikaanse TV-serie, gebaseerd op dat boek, wordt deze weken door de AVRO uitgezonden. Het bijzondere van de serie - een soort toneel a la Heyermans, even melodramatisch, maar soms even aangrijpend - is dat de geschiedenis van de negers in Amerika steeds nadrukkelijk in verband gebracht wordt met hun herkomst uit Afrika. Deze ,,Roots "-gedachte schijnt in Amerika grote weerklank te hebben gevonden. Talloze charters vervoeren negers uit de U.S.A. naar West-Afrika, een soort pelgrimsreizen naar het land van herkomst. Het woord ,,Roots" valt nu ook in elk verband: de Bijenkorf in Amsterdam adverteert al met ,,roots"-schoenen, kennelijk een soort oer-schoeisel. Het feit dat Afro-Amerikanen hun culturele identiteit proberen te versterken door een verkenning van het Afrikaanse verleden, lijkt vrij logisch, maar het kan wel tot de nodige illusies leiden. Het vreselijke van de Transatlantische slavenhandel was juist dat individuen losgescheurd werden uit de eigen culturele groep. Aan de overzijde van de oceaan ontwikkelden zich onder de slaven nieuwe culturele tradities, samengesteld uit alle mogelijke elementen, maar met een eigen originaliteit, ook tegenover de Afrikaanse ,,wortels". Zo büjkt b.v. bij een analyse van het Creools uit Suriname, dat uit een sample van 476 werkwoorden er slechts 8 een duidelijke Afrikaanse oorsprong hebben (J. Voorhoeve, U. M. Lichtveld en V. A. February eds. Creole Drum, 1975 Yale U.P.. pg.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen