VU Magazine 1978 - pagina 333

magazine 23

1^ magazine 22 baar dat minister Van der Klaauw in zijn speech voor de VN grote nadruk legde op de noodzaak van dergelijke verbeterde internationale veiligheidsgaranties. Westerse milieu- en vredesorganisaties trachtten de gedelegeerden op de Speciale Zitting ervan te overtuigen dat verwoede pogingen tot het verbeteren van effectieve afgrenzingen tussen vreedzaam en militair gebruik van kernenergie niet tot het gewenste resultaat zullen leiden. In 1974 bracht India een atoomontploffing tot stand met gebruikmaking van nucleaire technologie die Canada en de VS voor vreedzaam gebruik hadden geleverd. Van landen als Israël, Zuid-Afrika, Brazilië en Pakistan wordt aangenomen dat zij op korte termijn atoomwapens kunnen produceren. Experts schatten het aantal landen dat over twintig jaar technisch de mogelijkheden heeft om over atoomwapens te beschikken op ongeveer honderd. In laboratoria ontwikkelt men nieuwe nucleaire wapensystemen, zoals de neutronenbom, waarbij de grens tussen conventionele- en atoomwapens vervaagt. De nucleaire ontwapeningsdeskundigen realiseren zich dat de mogelijkheden steeds afnemen om een tweede Hirosjima en Nagasaki te voorkomen. Tegen deze achtergrond groeide de desillusie van de niet-gebonden landen en vredesgroeperingen op het eind van de zitting met de dag, toen bleek dat noch de Sovjet Unie noch de Verenigde Staten als potentiële vernietigers van het leven op aarde bereid waren hun verantwoordelijkheid waar te maken.

Moed der wanhoop Tenslotte introduceerde India met de moed der wanhoop twee resoluties die vroegen om opschorting van alle atoomproeven en het gebruik van nucleaire wapens te verklaren tot„de schending van het Handvest van de VN en een misdaad tegen de mensheid." Deze resoluties konden rekenen op steun van vele andere VN-leden. De meeste noordelijke landen die atoomwapens opgeslagen hebben in het eigen land, vonden ze echter niet aanvaardbaar. Dit conflict leidde bijna tot een verbreking van de afspraak unaniem verklaringen aan te nemen. De Indiase gedelegeerde Jaipal verdedigde zijn twee resoluties met de woorden: „wilt U consensus vanwege de consensus of bent U geïnteresseerd in de inhoud van de consensus? Het schijnt me absurd naar een speciale ontwapeningszitting te komen om de nucleaire wapenrace te heiligen en akkoord te gaan met het gebruik van kernwapens". Na nachtelijke onderhandelingen waarin grote pressie op India werd uitgeoefend en de supermachten kleine toezeggingen deden, zag India af van stemming over zijn resoluties. Dit conflict had anders kunnen leiden tot een vroegtijdig einde van de zitting. De vraag rijst echter of een mislukte zitting mèt de veroordeling van atoomwapens niet beter was dan een normaal afgeronde ontwapeningszitting waar de kernmogendheden

tie, belast met controle op ontwapeningsverdragen. Het nederlandse voorstel kon, evenmin als het franse voorstel tot een internationaal waarnemingssysteem van satelieten of een voorstel van Sri Lanka voor een internationaal bewapeningsbureau, op de steun van alle landen rekenen. Deze voorstellen behoeven niet in de prullebak te verdwijnen. Beide kunnen misschien later weer samengevoegd ter tafel komen. Er zijn wel veel gespreksforums maarte weinig organisaties die systematisch kunnen werken. Zolang blijft de VN praten over ontwapening.

Vredesbew^ing in actie

Een van de vele demonstraties tijdens de speciale ontwapeningszitting van de VN in New York

geen concessies deden. Ook nu verloren de zwakken het weer eens van de sterken. Het belangrijkste resultaat van de ontwapeningszitting is dat de Sovjet-Unie en de VS toe hebben moeten geven wat betreft de ontwapening-organisaties, zodat andere landen aktiever betrokken zijn in toekomstig ontwapeningsoverleg. Sinds '62 vindt in Geneve de „Conferentie van het Ontwapenings Comité" plaats. Dagelijks werd daar het glaasje water van de franse gedelegeerde verfrist, maar deze kwam nooit opdagen. Ook China wilde tot nu toe niet tussen de 31 deelnemende landen plaatsnemen vanwege de te sterke invloed van de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten. Daar komt nu verandering in, de macht van de beide supermogendheden vermindert doordat het voorzitterschap maandelijks gaat wisselen onder de deelnemers. Voortaan krijgen ook meerdere landen toelating. Verder worden oude, sinds 1965 niet meer functionerende ontwapeningscommissies, waarin alle landen vertegenwoordigd zijn, weer in het leven geroepen. Kurt Waldheim heeft ook toestemming gekregen om een „adviesraad van eminente personen" te vormen en het ontwapeningscentrum van de VN te versterken voor met name betere contacten met vredesorganisaties. Mocht het lijken dat er nu voldoende ontwapeningsinstituties zijn, een aantal mensen vindt dat dit niet zo is. Zo diende Nederland een voorstel in | voor een internationale ontwapeningsorganisa- I

Gedurende de VN-zitting vonden vredesgroepen uit de hele wereld elkaar in New York in gemeenschappelijke actie. De amerikaanse zusterorganisatie van Kerk en Vrede had tegenover het VN-gebouw een centrum ingericht. Hier hielden vertegenwoordigers van vredesgroepen en wetenschappelijke instituten dagelijks lezingen en paneldiscussies, en er werden films en toneelstukken getoond. Wetenschappers die bij wapenindustrie betrokken waren door onderzoek dat mede voor militaire doeleinden diende en door hun werk met de gevaren van de wapenontwikkeling geconfronteerd waren, stelden er het dilemma ter discussie van werkeloosheid of mee blijven werken aan militaire productie. Leerlingen van Bertrand Russell legden diens ideeën uit in het licht van de huidige politiek. Ierse vrouwen vertelden hoe een klein initiatief ui*gegroeid was tot een effectieve brede beweging tegen zinloos geweld. Een man die de twee wereldoorlogen had meegemaakt, betoogde dat de massa wakker geschud moet worden voordat een derde wereldoorlog hen voorgoed zou doen inslapen. Daniel Ellsberg, die een hoge functie bekleedde in wat hij nu noemt het „militair-intellectueel-complex" en de Pentagonpapers liet uitlekken, vertelde dat B-52 piloten destijds niet meer wilden bombarderen nadat zij foto's te zien kregen van wat zij in Vietnam aangericht hadden. Zijns inziens hadden de acties tegen de neutronenbom de beslissing van Carter beïnvloed om de productie van dit wapen uit te stellen. Hoezeer het Pentagon nu ontkent gedreigd te hebben met atoomwapens tegen Noord Vietnam, ze hadden, volgens Ellsberg, dit zelfs gedaan nadat Noord Vietnam maximale concessies had gedaan in de Parijse oktoberbesprekingen. Amerikaanse congresleden waaronder de oudpresident-kandidaat McGovern bezochten het centrum en signaleerden de druk van de amerikaanse publieke opinie die het president Carter moeilijk maakt om ontwapeningsakkoorden met de USSR af te sluiten. De politici erkenden hun eigen onmacht om het amerikaanse beleid te beïnvloeden zoals dat door militairen, wetenschappers en ambtenaren voor de regering ontwikkeld wordt. Hun hoop was gevestigd op het wakker worden van een publieke opinie ten gunste van ontwapening.

Op een alternatieve ontwapeningsconferentie stelden 800 vertegenwoordigers van nationale en internationale vredesorganisaties een ontwapeningsplan op. De „Mobilisatie voor Overleving" zoals de gezamenlijke vredes- en milieugroepen heten, was konkreter in haar voorstellen dan de regeringsdiplomaten in de VN. De actiegroepen besloten 6 augustus uit te roepen tot internationale protestdag tegen nucleaire wapens. Op deze datum ontplofte in 1945 boven Hiroshima de eerste atoombom. Zij verklaarden het gebruik van kernwapens tot „een misdaad tegen de mensheid". Andere aangenomen voorstellen richtten zich tegen de neutronenbom en de cruise-missile. Om te komen tot een vermindering van de invloed van de USSR en de VS in de hele wereld werd besloten tot het voeren van acties gericht op het afbreken van militaire bondgenootschappen en tot gelijktijdige acties voor de terugtrekking van militairen van buitenlandse bases. Tegen de achtergrond van de grote armoede in de wereld werd aanwending van grondstoffen, energie en arbeidskracht voor militaire produkten veroordeeld. Bij nationale regeringen zou men aandringen op omzetting van militaire- in civiele productie.

Religieuze bijeenkomst Bij de aanvang van de ontwapeningszitting organiseerde de „Mobilisatie voor Overleving" een oecumenische bijeenkomst. Bhoedisten, Indianen, Joden, Christenen en Moslims trokken daarna naar een van de armste wijken van New York waar ze met bewoners van de buurt een monument bouwden van sloopmaterialen als .,schreeuwend teken van hoop".

Demonstratie voor overleving Mensen van alle leeftijden en nationaliteiten demonstreerden op 27 mei door New York naar het VN-gebouw, 15.000 in totaal. De stijl van demonstreren was zeer geanimeerd en kleurrijk. Er liepen 500 Japanners mee waaronder 100 overlevenden van Hiroshima en Nagasaki die behalve een indrukwekkende fototentoonstelling, lampionnen, vaandeltjes en gevouwen vredesvogeltjes meebrachten. Je kon merken dat vele amerikaanse demonstranten betrokken waren geweest in de burgerrechtenbeweging en in de Vietnamoppositie. In de vorm van straattoneel werd een atoomaanval ingeleefd wat men een „die-in" noemde. Na sirenegeluid ging iedereen op de grond liggen terwijl boedhistische monniken plechtig op bamboetrommels sloegen. Daarna klonk het met veel gebaren ondersteunde,. Vrede Nu, Vrede Nu". Enkele weken later kwamen zo'n 2000 amerikanen opnieuw in actie bij de amerikaanse ambassade tegenover het VN-gebouw. Met een „sit-in" wilden zij hun verontrusting uiten over de geringe bereidheid van de VS tot ontwapeningsinitiatieven. Alle deelnemers waren getraind in geweldloze actie wat wel van pas kwam toen 400 mensen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen