VU Magazine 1978 - pagina 104

i/u madame 14

Dr. Roelf Haan

p| Afhankelijk kapitalisme •JÊ De Latijnsamerikaanse landen zijn, op een enkele uitzondering na. niet socialistisch; dus zijn het, zo denkt men doorgaans. ..vrije verkeershuishoudingen- zij het met een zekere overheidsinvloed die de economische leerboekjes doet spreken van een .,gemengde economie". De voornaamste karaktertrek blijft deze, dat de economie geleid wordt niet door een centrale overheid, maar door de'markt. De economische beslissingen zijn markt-beslissingen; vraag en aanbod bepalen in hoofdzaak wat en voor wie er wordt geproduceerd. Zo moeten we dan ook de economische politiek beoordelen van de Argentijnse regering, aldus de econoom die ik onlangs hoorde spreken over de Argentijnse economische situatie. Er zijn twee economische systemen: de planeconomie en de markteconomie; Argentinië werkt volgens de markt. De prijs vormt de prikkel die aanzet tot koop en verkoop, productie en consumptie. De prijs moet dus ook vrij zijn. De vorige regering heeft tal van ..natuurlijke"" marktevenwichten door ,,kunstmatig" ingrijpen verstoord; nu staat de econoom voor de taak die hem beroepshalve toekomst: het herstel van gezonde natuurlijke prijsverhoudingen. Daarom zijn sinds de militaire staatsgreep op 24 maart 1976 een aantal prijzen aanzienlijk verhoogd. De landbouwprijzen de huren en de prijzen die de overheid inkasseert voor transport, electriciteit, telefoon en dergelijke publieke diensten. De prijzen van de arbeid, de arbeidslonen daarentegen, die een . .onnatuurlijke" hoogte hadden bereikt moesten in reële termen (d.w.z. in termen van koopkracht) drastisch naar beneden worden gebracht. Deze prijzen deelden dus niet in de vrijheid van vraag en aanbod. Binnen enkele maanden nade coup was het loonpeil gedaald tot beneden het niveau van 1950. Ook dit heeft een ,,economi\,

sche reden"": hoe minder de Argentijn verdient, hoe minder vlees en granen hij verbruikt-en hoe meer er dus voor het buitenland beschikbaar is. De allereerste eis van ,,economisch herstel" immers was: vergroting van de export. Dit neemt niet weg, dat ook de liberale econoom, d.w.z. de econoom die zweert bij het vrije marktmechanisme, die lage lonen eigenlijk niet kan goedkeuren. Want als hij eerlijk is gelooft hij niet in de propaganda die de mensen wil suggereren dat de lonen de hoofdschuldigen zijn van de inflatie, in ieder geval niet zodanig dat ze in twee maanden meer dan gehalveerd zouden moeten worden. Hij zal dit zelfs gevaarlijk vinden voor een goede economische ontwikkeling: de ineenschrompeling van de koopkracht van de arbeiders zal de nationale markt, en vooral de productie van industriële goederen (die moeilijk exporteerbaar zijn) ernstig benadelen. Fabrieken die niet vol draaien, produceren met hoge kosten; trouwens als je de arbeiders hongerlonen betaalt komt ook dat de productiviteit niet ten goede. En toen ik vanmorgen mijn auto naar de garage bracht om de afgesproken beurt te laten ondergaan bleek dit niet mogelijk, daar de helft van de monteurs van dit bedrijf vanwege het lage loon was thuis gebleven om zijn heil in ongeregeld werk te zoeken. (Je vrouw laten werken als schoonmaakster bij een particulier brengt meer op). In de praktijk werkt het vraag- en aanbodmechanisme dus ook in zekere mate voor wat de lonen betreft; het particuliere bedrijfsleven betaalt vaak een zwart loon, d .w .z. een loon dat iets minder laag is. In de overheids-sector echter gaat dat niet op. En de vakbeweging staat machteloos. Looneisen worden door zware repressie beantwoord. Kan zo'n systeem kapitalistisch worden genoemd? Het liberalistisch

kapitalisme pretendeert vrijheid en behoort gepaard te gaan met politieke democratie. In Latijns-Amerika bestaat dat kapitalisme nauwelijks meer. Het is onderhevig aan systematische ,,chilenisatie"': vernietiging van de maatschappelijke vrijheid, terwille van vrijheid van verkeer niet zozeer op de nationale, maar op de internationale markt. Het gaat om vrije toegang voor het buitenlands kapitaal, met de mogelijkheid om ongelimiteerd de winsten het land uit te krijgen. Dit druist in tegen de belangen van een nationale ontwikkeling, van de nationale industrie, van de middenstand en van de werknemers. Daarom is dit afhankelijke kapitalisme de verklaarde vijand van de democratie. Politieke partijen worden verboden; werknemers- en zelfs werkgeversorganisaties geliquideerd. De talrijke faillietverklaringen van nationale kleine en middelgrote bedrijven vergemakkelijken de uitbreiding van de multinationale ondernemingen. De overheidssector wordt tot een minimum teruggebracht: niet omdat die noodzakelijkerwijs oorzaak zou zijn van inflatie of inefficiency, maar in de eerste plaats omdat die zich het best leent voor inspraak en participatie . De repressieve loonpolitiek in de overheidssector heeft met name ten doel de overgang van de werknemers naar de particuliere sector te bevorderen, waar zij een kleinere bedreiging vormen voor de heersende economische orde. Er is, zoals de Amerikaanse socioloog James Petras opmerkte, een omgekeerde evenredigheid tussen de toevoer van buitenlands kapitaal in Latijns-Amerikaen de omvang van de sociale participatie. De militaire dictatuur, de ,,nationale veiligheidsstaat", is de onmisbare bondgenoot geworden van het ,,democratische" kapitalisme van de rijke landen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen