VU Magazine 1978 - pagina 64

1 ^ magazine 18 altijd equivalent met een paar honderd zware bommen uit de laatste wereldoorlog en de zware taktische atoombommen hebben een explosieve kracht van meer dan 20 keer die van de bom op Hiroshima. Het onderscheid tussen strategische en taktische kernwapens ligt in het doel dat wordt beoogt en daardoor vooral in hun aktieradius en niet in hun vernietigingskracht.

Kernwapens en conventionele wapens

'

Het is niet moeilijk om te bedenken waar het misverstand dat taktische kernwapens minder erg zouden zijn dan strategische wapens, vandaan komt. Voor de Verenigde Staten en de Sovjetunie is het verschil namelijk wel degelijk van groot belang. Gebruik van strategische wapens in een eventuele oorlog betekent namelijk een grenzeloze verwoesting van beider grondgebied, d.w.z. alle grote steden van belang vernield en een groot deel van de totale bevolking dood binnen enkele dagen. In zo'n geval is er geen overwinnaar meer. Er is alleen zinloze vernietiging op onvoorstelbare schaal. Deze wapens zijn, zo heeft professor Röling uit Groningen het uitgedrukt, tegelijk onmisbaar (namelijk om de andere partij te verhinderen ze te gebruiken) en onbruikbaar (het gebruik zou de vergelding door de tegenpartij oproepen). Dat is de patstelling, waar ik het boven al over had. Voor deze grote mogenheden zijn de ta/ctische kernwapens veel minder erg, want deze beperken de massale vernietiging tot de plaats van de militaire strijd tussen de legers van NAVO en Warschaupakt, dat wil dus zeggen: Europa. Voor Europa betekent dit intussen dat het gebruik van taktische kernwapens bijna net zo onaanvaardbaar is als dat van de strategische wapens voor Amerika en Rusland. Deze constatering, hoewel in hoofdzaak korrekt, is op een aantal punten echter wel wat al te simpel en moet daarom enigszins gekorrigeerd worden. Ten eerste zijn de taktische kernwapens niet bedoeld om welbewust Europa te vernietigen, maar om een militaire strijd te beslechten.

lil

jjjl j il

De vernietiging die daar uit voorkomt zou daarom in principe beperkt kunnen blijven tot die gebieden, waar deze strijd zich voornamelijk afspeelt. Zulke gebieden zijn nog groot genoeg, maar de schade die daar wordt aangericht is niet een doel op zichzelf, maar een gevolg, een bijkomend effekt, dat in het militaire vakjargon „collaterale sc/7ac/e" wordt genoemd. In het vervolg zal blijken dat de neutronenbom deze collaterale schade inbepaalde gevallen wat kleiner maakt. Een tweede punt is dat het gebruik van taktische kernwapens niet alleen Europa, maar indirect ook de twee supermogendheden in gevaar brengt. In het geval dat taktische kernwapens gebruikt worden is namelijk een grootschalige paniek te verwachten, mede door de snelheid van de gebeurtenissen die een weloverwogen besluitvorming onmogelijk maakt. Daardoorzouden tenslotte de strategische wapens toch nog in aktie kunnen komen. We hebben al gezien dat taktische kernwapens niet veel lichter hoeven te zijn dan strategische.

Atoomdrempel Wie zal met zekerheid durven zeggen, dat bijvoorbeeld de verwoesting van Londen of Warschau door een taktisch kernwapen (waarschijnlijk afkomstig van de verliezende partij) niet het begin is van een grootscheepse strategische aanval? Moet in zo'n geval niet snel gereageerd worden om nog te proberen zoveel mogelijk vijandelijke lanceerinstallaties van strategische wapens uit te schakelen? De mogelijkheid daartoe komt met de voortgaande verbetering van de richtnauwkeurigheid steeds dichter bij. Zal de verliezer, door wanhoop tot waanzin gedreven, niet besluiten (net als trouwens Hitler in de laatste wereldoorlog) dat het beter is samen ten onder te gaan dan de ander de overwinning te gunnen? Het zijn allemaal angstige mogelijkheden die maken dat de eerste atoombom via een moeilijk te voorspellen reeks van schaalvergrotingen (escalatie) tot een nucleaire verwoesting op wereldschaal zou kunnen leiden. Met zo'n eerste bom wordt „f/e atoomdrempel overschreden" en wat er voorbij die drempel gaat gebeuren is zo«angstaanjagend, dat de „atoomdrempel" zo hoog mogelijk gemaakt moet worden. Vandaar dat het door de NAVO levensgevaarlijk wordt geacht om het bij de verdediging van West-Europa op de taktische kernwapens te laten aankomen. Evenzo vindt men het in het Oosten niet verantwoord om zich op die wapens te verlaten bij de verdediging van het eigen grondgebied. Dat laatste klinkt misschien absurd in de oren van West-Europeanen, maar zeer waarschijnlijk is de vrees van de Oostbloklanden voor agressie van de NAVO niet kleiner dan andersom: Een strijdmacht, waarin de kernwapens onmisbaar zijn, is dus praktisch nauwelijks bruikbaar, omdat iedere verdediging dan vrijwel gelijk komt te staan met collectieve zelfmoord. Het is bovendien een verdediging waarover de West-Europeanen en de Russische satellietlanden niet zelf kunnen beslissen. Het besluit om in NAVO-verband kernwapens in te zetten, kan alleen genomen worden door de Amerikaanse president. In het Oosten beslist de Sovjet-Unie hierover. Een situatie die tot zo'n besluit zou kunnen leiden, moet dus door de West-Europeanen zo lang mogelijk vermeden worden, d.w.z. de strijd moet zo lang mogelijk gevoerd worden zonder kernwapens en dat betekent dat de overige wapens zo sterk mogelijk moeten zijn. Zo wordt merkwaardigerwijze het bezit van kernwapens een argument om de conventionele bewapening zo hoog mogelijk op te voeren. Dit illustreert op een schrijnende manier tot welk een afschuwelijke bewapeningsspiraal het aanvankelijke vertrouwen in de atoombom heeft geleid. De strategische kernwapens dwongen de supermogendheden tot de produktie van taktische wapens en deze laatste maken voor hen en hun bondgenoten de opbouw van een conventionele bewapening noodzakelijk. Het begrip„co/?ue/7f/OA7e/e wapens" is overigens één van de vele misleidende termen uit het militaire jargon. Er zit een suggestie in dat hiermee de oude, vertrouwde wapens worden bedoeld, waaraan we gewend zijn geraakt. In werkelijkheid

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen