VU Magazine 1978 - pagina 293

1 ^ magazine 27

Politieke ethiek gevraagd door dr. Roelf Haan Vanmorgen (3 juni) bericht de Buenos Aires Herald op zijn voorpagina: Nederlandse ambassadeur onder vuur. „Woedende linkse parlementsleden" in Nederland eisen zijn terugroeping naar Den Haag, vanwege het feit dat hij de Argentijnse president een door en door eerlijke, en erg ,.christelijke" man heeft genoemd. Dit zijn op het eerste gezicht juiste uitspraken, en ik vraag mij af hoe een Nederlandse ambassadeur in Argentinië de president van dat land dan anders zou moeten betitelen. ,, Vraag de arbeider, de taxichauffeur of de kelner, en ze zullen niet weten wat mensenrechten zijn", zou verder de ambassadeur hebben gezegd. Hoewel ik voor het lid van een volwassen vakbeweging (die dan ook verboden is) een uitzondering zou willen maken, is dit oordeel van de ambassadeur in zijn algemeenheid al evenmin aanvechtbaar. Er zijn naar ruim twee jaren verblijf in Argentinië dingen die je geneigd bent, niet zozeer ,,genuanceerder" (dat betekent meestal ,,anders") dan wel in hun context te zien. Dit heeft met de zorg om de mensenrechten in dit belegerde land niets te maken. Wel met de vraag hoe een invloed ten goede kan worden aangewend. En dat is niet door een ambassadeur de president van het land waar hij geaccrediteerd is voor een boef te laten uitmaken. Ook ai zou hij dat zijn. Videla is een exponent van een maatschappelijke structuur. Zijn persoonlijke integriteit als vertegenwoordiger van die structuur en van zijn ideologie heeft met de wezenlijke problematiek van de mensenrechten in Argentinië niet veel te maken. Argentinië vormt, hoewel het land een modem aanzien heeft en voor ,,Europees" doorgaat geen uitzondering op Zuid-Amerika als geheel,

een continent waar de koloniale onderdrukking op basis van gemonopoliseerde landbezit in handen van enkelen, onschendbaar in hun rechten als ,,gezagsdragers", pas volop tot ontplooiing kwam na de onafhankelijk wording van Spanje. Deze diepgewortelde maatschappijstructuur van het grootgrondbezit, die thans een mededinger ofwel bondgenoot krijgt in de multinationale agrobusiness die zonder enige last van democratisch tegenwicht en onder bijna militaire geheimhouding zich meester maakt van Latijns-Amerika's natuurlijke hulpbronnen van Mexico tot Vuurland, is de definitieve rem op de economische groei in het continent, op de nationale ontwikkeling en zelfstandigheid. De bekende landbouweconoom Ernest Feder schreef onlangs in het Mexicaanse maandblad Comercio Exterior dat binnen enkele generaties het Latijnsamerikaanse campesinato (de plattelandse bevolking), niet ,,slechts" verproletariseren, maar bij het doorgaan van de huidige ontwikkeling van het wereldkapitalisme, ,.eenvoudig" fysiek" vernietigd zal worden. Om deze demonische trends te onderkennen hoefje geen marxist te zijn, al helpt het natuurlijk wel je je zoals de door het marxisme geleerde economen bekommert om het lot van de mensen in plaats van het ,,bruto nationaal product" (dat zoveel is als de graftombe op deze ontvreemde gronden).Economie een normatieve cultuuruiting; het gaatnietom steeds méér van hetzelfde. Het gaat om mogelijk grondige herziening, om iets wat de Latijnsamerikaanse kritische filosofen voor bijna on- mogelijk houden: om westerse zelfkritiek. Als ik moet samenvatten wat de indruk is van ruim twee jaar Argentijnse militaire dictatuur, dan zijn twee dingen de belangrijkste. Ten

(Met deze bijdrage beëindigt dr. Haan zijn rubriek, red. VU-magazine).

eerste blijkt de gruwel van die dictatuur, de leugen ervan en het succes ervan. Wanneer het propaganda-apparaat bepaalt dat Amnesty International een internationale subversieve organisatie is, dan is het dat ook in het besef van het publiek. Geen woord in deze propaganda over Amnesty's kritiek op de Oosteuropese landen. Wanneer een religieus nationalisme wordt opgelegd - het niet erkennen van de keizer als god is strafbaar - wordt tegelijk een nationale politiek, economie, cultuur grondig gedenationaliseerd en vervangen door dictatuur, ,,/>2?É'rnationalisering van de economie" en een massacultuur die een aanslag is op de menselijke waardigheid. Het succes van deze machtspolitiek is het meest verbijsterende; totalitaire politiek is naar zijn aard succesvol. Ten tweede plaatsje, in zo'n omgeving levend, een vraagteken bij een bepaalde wijze van reageren in Nederland. Vandaar mijn verwijzing naar ,,ambassadeur onder vuur". Er is een soort ethische verontwaardiging die te puur is. te vrijblijvend, niet politiek, te fundamentalistisch. En ook te naïef. Want wat geldt voor de voetballers: jullie worden politiek misbruikt door het land dat van de wereldkampioenschappen een politieke reclamestunt maakt, geldt ook voor de te ,,pure" ethische inmenging die is evenals de pure sport een illusie. Zij wordt evenzeer misbruikt want zij komt noodzakelijkerwijs over als anti-Argentijnse buitenlandse agressie. Ook dit gegeven wordt door het totalitaire systeem, krachtens zijn aard, met succes uitgebuit. Ieder mens heeft behoefte aan identificatie met de eigen gemeenschap. Onintelligente buitenlandse kritiek drijft de militaire dictators met het publiek samen in een gemeenschappelijke defensieve nationalistische houding, die de dictator nu juist zo zeer nodig heeft. Misschien heeft mijn Argentijnse ervaring me zelfs doen twijfelen aan de boycot door de VU van Zuid-Afrika. Het belangrijkste bezwaar is dat men zich zelf buiten de ethische kritiek stelt, buiten de schuld, buiten de participatie in het gebeuren. Zo blijft men ook in zijn ethiek westerling: gericht op expansie, in plaats van op zelfkritiek.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen