VU Magazine 1978 - pagina 34

MJ magazine 32

Gesprek met dr. Gerben Heitink:

Pastoraat heeft samenleving als horizon

De laatste stelling bij het proefschrift van dr. Gerben Heitink is niet door hemzelf, maar door zijn echtgenote geformuleerd. Dat doet niets af aan het wezenlijke karakter van deze stelling: „ De mens bestaat niet". Het is de kern van Heitink's verhaal over het pastoraat als hulpverlening. „Deze vier op het oog simpele woorden van mijn vrouw hebben verregaande consequenties voor het hedendaags pastoraat. Wanneer je praat over dé mens, dan is de vraag: over wie heb je het nu eigenlijk? Een mens isjong of oud, is man of vrouw, werknemer of werkgever, onderdrukker of onderdrukte." Ieder mens heeft zijn geheim, is uniek — niet in de betekenis van origineel, maar wel uniek. En God heeft met ieder schepsel, met ieder mensenleven iets op het oog. Dat wil ik proberen te ontdekken: het geheim van de mens als beeld Gods. Want ieder mens weerspiegelt zijn Schepper. Om dat op het spoor te komen dient de ontmoeting. En dan denk ik aan het citaat van Barth, waarin hij zegt: wat een ogenblik, wanneer de ene mens de ander in de ogen blikt". Dan pas doe je elkaar recht. Op dezelfde wijze zou je de stelling kunnen verdedigen ,,God bestaat niet". Er bestaat, zoals Brunner ergens schrijft, een Himalaya-gebergte, er bestaat het element uranium, maar God bestaat niet op die manier. Hij is geen voorwerp. Je kunt ook alleen over God spreken vanuit de

dimensie van de ontmoeting, vanuit betrokkenheid. Het woordje „bestaan" drukt een objectivering uit, je maakt de ander tot voorwerp, plaatst hem buiten jezelf. Heeft een dergelijk uitgangspunt consequenties voor de pastorale hulpverlening? Ja, hele ingrijpende zelfs. Hulpverlening is erop gericht ieder mens te begrijpen vanuit zijn eigen situatie, zijn referentiekader. Door te luisteren moeten we verstaan wie de ander is en wat hij zegt. Het gaat er dan vooral om, te begrijpen waarom hij dat zegt. Als twee mensen communiceren, dan communiceren er werelden met elkaar. Ieder denkt en spreekt vanuit zijn eigen ervaring, zijn leeftijd, zijn eigen sociale mi-

lieu. Wanneer je daar niet van doordrongen bent, dan blijft de ander een vreemde, is communicatie onmogelijk en kan van daadwerkelijke hulpverlening al helemaal geen sprake zijn. Heb je daarentegen wel oog voor de wereld van waaruit de ander denkt en spreekt dan is de mogelijkheid daar, dat pastoraat tot hulpverlening wordt. En daarvan is sprake wanneer een pastor een helpende relatie aangaat met mensen, om — in het licht van het evangelie en in verbondenheid met de gemeente van Christus — met hen een weg te zoeken in geloofs- en levensvragen. We moeten ons daarom hoeden voor generaliseren, want dat versterkt juist de afweer en het isolement van de ander. Dan krijg je al te snelle typeringen als: „jij bent er ook zo één". Dan beplak je de ander met etiketten als dé verontruste, dé radikaal. Het is heel wat anders of iemand verontrust is vanuit een echte bewogenheid — de kleine kruidenier die zich bedreigd voelt door het sociale systeem — dan wel vanuit een soort verstarring. Men velt dan vaak een gemakkelijk oordeel over zo'n verontruste vanuit een veel probleemlozer situatie. Een situatie waarin men zich uitstekend kan voeden en een rijk (vaak rijks-) salaris geniet. Wanneer men zo de ander tegemoet treedt en al-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen