VU Magazine 1979 - pagina 467

m magaTJmelS

vu magazine 24 w o r d t het door levende wezens of door scheikundige stoffen toch weer uit het slib gegenereerd? En dan heb ik het over plutonium maar van al die andere transuranen weten w e nog echt helemaal niets. Berekeningen maken zonder de vermelding dat onze kennis betrekkelijk is, zonder de onzekerheidsmarge aan te geven vind ik als natuurwetenschapper onverantwoord. Men extrapoleert laboratoriumexperimenten naar de werkelijkheid. Maar die werkelijkheid is veel grilliger, veel ingewikkelder.. ." Oei.

Hoe gaat dat in het buitenland? Zoals we in het begin al konstateerden zijn de zoutkoepels uitgekozen omdat men daarmee in het buitenland al proeven nam. Wat zijn daar de ervaringen? In West-Duitsland (Asse), vlakbij de grens met de DDR, is een oude kalimijn opgekocht, waarin LAVA en MAVA worden opgeborgen. Geen kernsplijtingsafval, dat is er ook nog nauwelijks. Maar het zal wel komen in Nederland. Radiologisch gezien schuilt hier het grootste gevaar. Hamstra: „ A l s je een oplossing hebt voor KSA, heb je voor alle afval een oplossing". VU magazine vraagt aan Hamstra of er in Asse ooit problemen zijn gerezen. ,,lk dacht het niet. Het is niet de meest ideale oplossing daar, maar bedrijfstechnisch, wat o p b e r g m i j n b o u w betreft, heeft men de zaak volledig onder de knie. Er is met allerlei opbergtechnieken geëxperimenteerd." Klarisse Nienhuys is een belangrijk verschil tussen Nederland en Duitsland opgevallen. „Het interessante is dat de Duitsers voor de experimenten met KSA tien jaar uittrekken terwijl de Nederlandse regering van plan is o m in twee jaar tijds een gaatje in een koepel te boren en beweert dat daaruit afteleiden valt of het kan. Dat vind ik nogal een diskrepantie . . .". In Asse zijn warmteproeven gedaan door een w a r m t e e l e m e n t i n het zout te steken. Twee van de drie proeven zijn onlangs mislukt. Nienhuys: „Er is niet geëxperimenteerd met echt KSA en transuranenafvai, laat staan met brandstofstaven, intakt en w e l " . Dat laatste zou prima materiaal zijn, vanwege de wijze waarop de uraniummolekulen de radioaktieve stoffen o m r i n g e n . Of dat ook voor lange termijn geldt is de vraag. „ M i j n suggestie", zegt Nienhuys, „ g a daar dan eens mee experimenteren. Wat in Asse gebeurt lijkt dus allemaal zeer belangwekkend maar is bij nadere beschouw i n g volstrekt o n v o l d o e n d e " .

Gatenkaas Hoe nauwkeurig is de registratie in Nederland geweest van alles wat er op de uitgezochte plaatsen aan m i j n b o u w is gedaan? De mijnwet stamt uit 1813. Daarin staat dat de overheid het eigend o m van de ondergrond bezit. En wat er in die grond is gewroet, staat netjes geregistreerd, in de Verenigde Staten is de ondergrond het eigendom van degene die ook het land bezit. In de oude Lyonsmijn in Kansas werd ook geëxperimenteerd

met zoutkoepels. Tijdens het werk bleken er miljoenen kubieke meters water zoek te raken. Ir. Hamstra: „Daar klopte werkelijk helemaal niets van. Ook bleken er rondom die mijn niet-afgedichte gasboringen te hebben plaatsgevonden. Men sprak daar over de grond als „ g a t e n k a a s " . " In Nederland en Duitsland verkeren we in een gunstiger situatie, door het aloude staatstoezicht

W^^'

Verder niets te melden Dat probleem herhaalde zich vorig jaar bij het paradepaardje van de regering-Carter in NieuwMexico. Daar was een zoutlaag die een soort „schoorsten e n " bleken te bevatten van zeer brokkelig materiaal. De hele zoutlaag zat er vol mee. Klarisse Nienhuys: „Ik heb met deskundigen uit Nieuw-Mexico gesproken die zeggen: „als je kijkt naar wat de officiële verandering in de regeringspolitiek is geweest" . . . Er is in Washington gesteld dat er niet meer alleen aan zout w o r d t gedacht als opbergmogelijkheid maar dat er naar alle opties w o r d t gekeken . . . dan is dat een hele beleefde manier o m te zeggen dat men NieuwMexico heeft laten vallen, maar ja. de onderzoekers zitten daar nog, en ze beschikken nog over onderzoeksgeld. En je kunt niet van de ene op de andere dag zeggen dat zout geheel waardeloos is. Maar ik heb begrepen dat Nieuw Mexico eigenlijk al afgeschreven is. Bovendien bleken daar ook gaten van petroleumboringen in de g r o n d voor te komen. Dus ook uit Amerika zijn eigenlijk geen geslaagde experimenten te melden."

Geen zoutkoepels, dan . . . Aan het eind van VUmagazine's speurtocht dringen zich fantasieën op van een Nederland zonder zoutkoepels. Als die er nu eens niet waren . . . „Dan hadden we vermoedelijk geen goede geologische opbergmethode kunnen aanbieden," denkt ir. Hamstra, „ d a n hadden we moeten zeggen: binnen onze grenzen is er geen oplossing." Dan had het afval uitgevoerd moeten worden? „Ja. Dan hadden w e alleen kernenergie kunnen toepassen als we in samenwerking met het buitenland ons afvalprobleem hadden opgelost." Klarisse Nienhuys denkt dat er in dat geval mensen zouden opstaan die vinden dat het afval in zee moet. „En die zijn er ook al: er is een Amerikaans idee o m het in de diepste troggen van de oceaan te lozen. In een trog schuiven twee aardlagen over elkaar heen. De gedachte is o m het precies op het randje van die aardlagen te deponeren zodat het naar het middelste van de aarde schuift." D a t z a l e c h t e r n i e t z o m a a r g a a n : eenaantal landen heeft al protest aangetekend, vanuit de angst dat het per ongeluk de andere kant uitschuift. Die troggen bevinden zich in een gebied waar ook veel aardbevingen plaatsvinden, ergens bij ZuidAmerika. Een ander idee - er w o r d t niet stilgezeten: het afval in een soort torpedo's verpakken en dat vanaf het zeeoppervlak laten vallen. Dat boort zich

Taferelen bij anti-opslagdemonstraties. Boven: Gasselte (juni 7 9 ) . Foto: Anne Gispen. Onder: Gorleben (West-Duitsland sept. '79). Foto's: ANP.

J

dan in klei op de zeebodem zodat je een extra beschermende laag krijgt. Nienhuys: „Afgezien van de voorbarigheid van dergelijke plannen is de politieke reden daarachter vermoedelijk dat het kernafvalprobleem zo bekend wordt, dat er zo langzamerhand geen derdewereldland meer is waaraan je een kerncentrale slijt als je geen oplossing voor het afval aanbiedt. Ook is duidelijk dat de Amerikanen, als ze al bereid zijn tot opwerking en dat is vermoedelijk niet het geval, niet als stortplaats voor de hele wereld willen dienst doen. Ze hebben met hun eigen afval al problemen genoeg. Wil je de reaktorindustrie redden, dan moet je met een alternatief aankom e n : de zee is groot en daarin kun je wel afval storten..."

Nog één keer de vraag: hoe veilig is het? Ir. Hamstra: „ D e toestand is al miljoenen jaren stationair. Ik kan dat alleen niet beijzen. Men vraagt mij altijd om bewijzen, natuurlijk kan ik dat niet bewijzen. Het enige w a t j e kunt doen is uit de geologische geschiedenis je les leren, vaststellen wat er de afgelopen miljoen jaar gebeurd is, daaruit een trend opmaken en die weer doortrekken. Dat kun je, wat Nederland betreft, voor de eerstkomende miljoen jaar rustig doen. Dat is een belangrijk gegeven./yef;fc>////if een voorspelling, hetis geen bewijs. En op die voorspelling borduur ik voort. Dat is mijn rekenkundige benadering, die alleszins redelijk is. Op korte termijn is er geen enkel risico, op lange termijn nauwelijks.

Peter Verhoef: „ I n de wetenschappelijke wereld hoor je nog w e i n i g kritische geluiden. Dat gaat veranderen. Tot voor kort hielden alleen natuurkundigen zich met de materie bezig, die heel sterk met modellen, berekeningen en formules werken. Maar nu gaan zich ook geologen met de problematiek bemoeien. En die weten van huis uit dat de werkelijkheid zeer grillig is en veel variabeler dan op p a p i e r . . . " Toch gelooft hij dat het hele opbergplan best kan, „ m a a r er zijn talloze vraagtekens bij te plaatsen. En laten we ook alsjeblieft de alternatieve mogelijkheden onderzoeken, zodat de minst slechte oplossing gekozen w o r d t . "

Kernafval in de politiek VUmagazine wilde ook graag weten hoe politieke partijen en hun provinciale afdelingen over het opbergplan denken. Binnen dit bestek kon ik echter niet alle partijen aanschrijven. We hebben ons hier moeten beperken tot de drie grote partijen. Zowel het landelijk hoofdbureau als de betreffende provinciale afdelingen werden aangeschreven. Met name CDA en VVD waren lauw in hun reakties. Van de VVD hoorden we geen enkel provinciaal geluid, ondanks een groot aantal aanschrijvingen. Bij het CDA bleef het angstvallig stil in Den Haag, terwijl provinciale afdelingen mij van uitgebreide informatie over hun standpunt voorzagen. Belangrijkste konklusie: bij het CDA gaapt een kloof(je) tussen Den Haag en de „ p r o vincie." Zie volgende bladzijde. (FST) •

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen